عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی پژوهشکده گردشگری گفت: ورزش‌های گروهی به دلیل ویژگی جمعی بودن خود، شبیه جامعه هستند، بنابراین به دلیل شباهت آن‌ها به فضای اجتماعی جامعه، موجب تعلق خاطر بیشتر مردم نسبت به آن‌ها می‌شوند. 

 

دکتر حامد بخشی در گفت‌و گو با خبرنگار ایسنا- منطقه خراسان، در رابطه با تأثیر فوتبال در شرایط اجتماعی جامعه و تحت‌تأثیر بودن عملکرد تماشاچیان فوتبال از شرایط اجتماع اظهار کرد: ورزش‌ها را در یک طبقه‌بندی می‌توانیم به دو دسته تقسیم کنیم، ورزش‌های قهرمانی فردی و ورزش‌های قهرمانی گروهی. فوتبال ازجمله ورزش‌های قهرمانی بوده، که به‌صورت گروهی انجام می‌شود. نکته مهم این است جامعه مجموعه وسیعی بوده، که به صورت ساده قابل درک نیست و معمولاً به‌وسیله ارتباطات محدود درک می‌شود. برای اینکه افراد بتوانند این گروه وسیع جامعه را درک کنند نیازمند نمادهایی هستند که منافع ما به آن گره خورده است، این نمادها و نشانه‌ها، جامعه را  نمایندگی می‌کنند.

 

وی افزود: در این راستا نمادها دارای انواعی گوناگونی هستند، برخی از آن‌ها غیرانسانی‌اند مانند پرچم کشور که افراد نسبت به آن تعلق خاطر پیدا می‌کنند. از موارد دیگری که به عنوان نمادهای هویت ملی، ابراز احساسات و انسجام اجتماعی قرار می‌گیرد گروه‌ها یا اشخاصی هستند که می‌توانند کل جامعه را نمایندگی کنند، از جمله ورزش‌های قهرمانی و ورزشکاران نمادین که با یکدیگر مسابقه می‌دهند. نکته این‌جاست که تیم ملی فوتبال یک کشور دلبستگی افراد را به کل جامعه نمایندگی می‌کند، بنابراین افراد یک جامعه نسبت‌به آن احساس تعلق خاطر به‌دست می‌آورند.

 

بخشی خاطرنشان کرد: مسأله دیگری که وجو دارد این است که مردم نسبت به کدام یک از ورزش‌ها و نمادهای موجود جامعه احساس دلبستگی بیشتری دارند. باید توجه داشت که بیشتر کدام یک از این ورزش‌ها با تجربه روزمره افراد گره خورده باشد؟ و براساس آن، میزان احساس تعلق و ابراز احساسات افراد بیشتر یا کمتر می‌شود. ایرانیان تا حدودی نسبت به ورز‌ش‌های وزنه‌برداری، کشتی و... احساس تعلق دارند، اما پیروزی ورزشکاران، منجر به شادمانی مردم در خیابان‌ها نمی‌شود.

 

این جامعه‌شناس با بیان اینکه «از آنجا که ویژگی ‌ورزش‌های فردی شبیه به خصلت‌های اجتماعی ما نیستند منجر به شادمانی و بروز احساسات زیاد مردم نمی‌شود» توضیح داد: درواقع توانایی یک فرد موجب بروز احساسات ملی ما شده، اما این تعلق خاطر و احساسا شادمانی به اندازه ورزش‌های گروهی نیست. ورزش‌های گروهی به دلیل ویژگی جمعی بودن خود، شبیه جامعه هستند، بنابراین به دلیل شباهت آن‌ها به فضای اجتماعی جامعه، موجب تعلق خاطر بیشتر مردم نسبت به آن‌ها می‌شود. 

 

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی تصریح کرد: عامل دیگری که موجب تأثیرگذاری بیشتر فوتبال بر احساس تعلق خاطر مردم می‌شود به تجربه روزمره ما بازمی‌گردد. بیشتر مردان، تجربه بازی فوتبال را دارند و 100 درصد آن‌ها این تجربه را به‌دست آورده‌اند؛ چراکه این ورزش کمترین میزان امکانات را لازم دارد. بنابراین تجربه زیسته‌ای که با فوتبال داریم سبب می‌شود پیروزی یا شکست در مسابقات فوتبال برای ما ارزش پیدا کند. نکته جالب اینجاست که افراد در تماشای بازی فوتبال 90 دقیقه در انتظارند تا گل به نتیجه برسد. بنابراین ارزشمندی یک گل و احساس شادمانی از آن بسیار بیشتر می‌شود.

 

بخشی با بیان اینکه «به اعتقاد برخی از روانکاوان، وجود برخی از تابوهای ورزش فوتبال مانند عدم استفاده از دست، فوتبال را بیشتر شبیه به جامعه می‌کند و افراد هم‌ذات پنداری بیشتری را با آن خواهند داشت» اظهار کرد: فوتبال به دلیل ایجاد احساس تعلق و نمایندگی‌کردن جامعه در عرصه‌های بین‌المللی موجب بروز احساس هیجان و نشاط اجتماعی می‌شود. باید توجه داشت که این نشاط، محدود است و تنها در مسابقات جام‌جهانی بروز می‌یابد؛ چراکه ما در مسابقات داخلی بازی فوتبال چنین هیجانات وسیعی را نمی‌بینیم.

 

 

وی در رابطه با رفتار هواداران ایرانی در نزدیکی هتل تیم فوتبال پرتغال تشریح کرد: فوتبال به میزانی فضای اجتماعی جامعه را معرفی می‌کند از این رو می‌توان برای نمونه رابطه‌ای که عملکرد بازیکنان تیم ملی آلمان با شرایط موجود بر این کشور را بیان کرد. درواقع روحیه حساب‌گری، منطقی و به‌دور از هیجانی که در کشور آلمان وجود دارد، در خود فوتبال نیز نمایش داده می‌شود. 

 

بخشی ادامه داد: از سویی دیگر تماشاگران نیز فرهنگ داخلی کشور خود را تاحدودی نمایندگی می‌کنند. آنچه اهمیت دارد این است که چه قشری برای تشویق تیم فوتبال ایران به روسیه رفته‌اند. شرایط اجتماعی جامعه ایران به‌گونه‌ای شده، که برخی از هواداران تیم فوتبال ایران که در روسیه حضور دارند، قشر نوکیسه هستند. تغییرات شدید در شرایط اقتصادی جامعه ما باعث شده، یکسری از افراد که فاقد پایه و ریشه اجتماعی هستند ثروت‌هایی را به‌دست آورند و عده‌ای دیگر از ثروت تهی شوند. بنابراین این شرایط سبب شده برخی از این افراد به روسیه روند و رفتارهای نامناسبی را به‌نمایش بگذارند. البته این اتفاقات در کشورهای دیگری چون آرژانتین، انگلستان و ... وجود داشته است.      

این جامعه‌شناس با بیان اینکه «جامعه ایران، همواره به فوتبال گروهی می‌نگرد» خاطرنشان کرد: فوتبال ایران همیشه ستاره‌های خودش را داشته است. یکی از دلایلی که مردم از باخت ایران از اسپانیا ابراز شادمانی کردند کاهش سطح توقعات مردم نسبت به این بازی بود. بایستی توجه داشت که در این دوره جام‌جهانی، سطح توقعات مردم مدیریت شده و ما انتظار نداشتیم که تیم فوتبال اسپاینا، قهرمان جهان را شکست دهیم. از آنجا که بازی خوب و نتیجه قابل قبولی ارائه شد، شرایط ابراز شادمانی مردم را از این مسابقه فراهم کرد.

 

بخشی در مورد رفتارهای دوگانه‌ای که طرفداران تیم فوتبال ایران دارند توضیح داد: رفتارهای دوگانه طرفداران تیم ایران در حمایت از بازیکن مراکشی و عدم‌حمایت از سردار آزمون به دلیل تنوع رفتار اجتماعی در جامعه است. همچنین وجود فضاهای مجازی موجب شده، که تنوع رفتارهای اجتماعی را ببینیم که امر عجیبی نیست.

 

 

این جامعه‌شناس با اشاره به تأثیر مثبت حضور زنان در ورزشگاه‌ها افزود: کنار هم قرار گرفتن زنان با مردان در تماشای بازی فوتبال چون سنگری است که تلاش برای فتح آن وجود دارد. یکسری محدودیت‌های سنتی برای زنان مشاهده می‌شود، از آنجا که این قشر،  وضعیت مطلوب اجتماع را، شرایط حاکم بر جوامع مدرن و وضعیت اجتماعی مطلوب آن، پذیرفته‌اند. ارزش‌هایی چون در کنار یکدیگر بودن، در خانه نماندن، ارتباطات آزاد و برابر و... مورد قبول زنان جامعه ایران است. بنابراین هر زمانی که ارزش‌های اجتماعی موجود در جامعه ما با این موارد هم‌خوانی نداشته باشد احساس محدودیت به زنان دست می‌دهد. یکی از این موارد عدم حضور این قشر جامعه در ورزشگاه‌ها بوده، که امروز تبدیل به یک مطالبه اجتماعی در میان برخی از زنان اقشار جامعه شده است.

 

بخشی خاطرنشان کرد: حضور زنان در برخی از عرصه‌های اجتماعی بسیار ضروری است؛ زیرا زمانی که تفکیک جنسیتی در شادی‌های اجتماعی ما صورت بگیرد موجب جداشدن خانواده از جامعه و تضعیف شدن انسجام خانواده می‌شود. حضور زنان در این شادی‌ها، نقش خانواده را پررنگ‌تر می‌کند. باید توجه داشت حاکمیت نماینده قشری از متدینان سنتی‌تر است و آن قشر سنتی‌تر با ورود زنان به ورزشگاه‌ها مشکل جدی دارند. عدم حضور زنان در ورزشگاه‌ها تنها به دلیل سوءتفاهم و از جمله مسائل گذرا بوده، که براساس ملاحظات برخی از دستگاه‌ها رخ داده است، اما به‌عنوان یک جامعه‌شناس گمان نمی‌کنم که در آینده، درب‌های ورزشگاه‌ها به روی زنان باز شود.