عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی گفت: انتخاب های فرد در طول سفر صرفاً تجلی مستقیم فرایند ذهنی تصمیم‌گیری و سلایق شخصی نیست بلکه امری است که تحت تأثیر مقتضیات طبیعی و محیطی جامعه نیز هست.

 به گزارش ستاد پژوهشی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی سیمین فـروغ زاده در جلسه هم‌اندیشی دفترمطالعات فرهنگی و اجتماعی شهرداری با اشاره به اینکه ارائه امروز  با عنوان « بررسی الگوی سفر زائران ایرانی در مدت حضور در شهر مشهد»  بخشی از نتایج تحقیقی با عنوان" بررسی کیفیت اقامت و ترجیحات زائران ایرانی در مدت حضور در شهر مشهد" است؛ گفت: هدف اصلی تحقیق بررسی کیفیت اقامت یا الگوهای سفر (به عنوان یک امر عینی) زائران ایرانی بود و از آنجا که در ورای هر عملی به نوعی تصمیم‌گیری وجود دارد، لذا با سنجش ترجیحات زائران به شناسایی ابعاد ذهنی و فرایند تصمیم‌گیری قبل از سفر نیز توجه شد. به این ترتیب تحقیق مزبور علاوه بر شناسایی ترجیحات، کیفیت اقامت زائران ایرانی که به عبارتی همشکلی‌های رفتاری زائران در امور مختلف (اسکان، خوراک، حمل و نقل، خرید سوغات، گذران اوقات، زیارت) در حین سفر است توصیف گردید و به کمک دیدگاه‌های نظری کنش‌گرا و ساخت‌گرا و رویکرد عاملیت و ساختار در جامعه‌شناسی، ترجیحات زائران مورد تبیین قرار گرفت تا تأثیر مقتضیات فیزیکی و طبیعی، شخصیتی و اجتماعی بر ترجیحات مشخص شود.

وی در ادامه گفت: انسان درسفر، از روزمرگی و تکرار دور می شود و با قرار گرفتن در محیط جدید، فرصت تجربه های جدید و احساس آرامش را بدست می آورد.

وی گفت:: افراد همانند موقعیت ثابتی که در محل زندگی خود دارند،در طول سفر نیز نیازهایی دارند و برای رفع آنها، در جایگاهی قرار می گیرند که باید دست به تصمیم گیری و انتخاب بزنند.

وی امنيت و رفاه و وامکانات کافی و با کیفیت را نیز از دیگر تمایلات انسان در سفر عنوان کرد و گفت: برخورداری از اين امور به خدمات جاری گردشگری، و البته سلایق و انتخابهای فردي وابسته است.

مسئول این طرح افزود: انتخاب های فرد در طول سفر صرفاً تجلی مستقیم فرایند ذهنی تصمیم‌گیری و سلایق شخصی نیست بلکه امری است که تحت تأثیر مقتضیات طبیعی و محیطی جامعه نیز هست.

وی راجع به این تحقیق که در سال 1390-1389  انجام شده است، گفت آنچه در اینجا ارائه می شود،جنبه توصیفی دارد و به انتخابهای زائران در طول سفر به مثابه یک کنش نگریسته و قصد بررسی چگونگی انتخابهای انجام شده یا الگویی را دارد که زائر در سفر بدان طریق عمل می کند

وی گفت: این تحقیق از نوع پیمایشی بوده است و ابزار جمع آوری اطلاعات آن  هم پرسشنامه  بود.

این کارشناس ارشد جامعه شناسی افزود: جامعه آماری این پژوهش تمام زائران ایرانی شهر مشهد در سال 89 و 90 جامعه آماری را تشکیل می دهند و زمان انجام تحقیق در چهار فصل سال( ابتدای تابستان 89 تا پایان بهار 90) بوده است. روش نمونه گیری آن خوشه ای و جمعیت نمونه 1600 نفر از زائران ایرانی درشهر مشهد بوده است..

فروغ­زاده با اشاره به مطالعه 37 عنوان تحقیق انجام شده در ارتباط با زائران در شهر مشهد(در سالهای 74 تا 87 ) گفت: این مطالعات به صورت پراکنده در قالب نیاز سنجی، نظر سنجی، رضایت سنجی و... به سنجش وضعیت موجود سفر زائران یا آنچه در این ارائه الگوی سفر نامیده می شود،پرداخته اند و عمدتا در کنار متغیرهای مورد سنجش، به بررسی انتخابهای زائران در حوزه های اسکان- خوراک- حمل و نقل- نحوه گذران اوقات و خرید کالا نیز توجه داشته اند.

وی افزود: مطالعه 12 عنوان تحقیق خارج کشور نشان داد: برخلاف تحقیقات داخلی، عمدتا متمرکز بر سنجش ترجیحات گردشگران در حوزه های بسیار محدود و جزئی بوده است.این تحقیقات موضوعات بسیار مشخص و محدود را قلمرو گردآوری اطلاعات قرار داده اند نظیر ترجیحات مسافران دارای خودرو شخصی در مورد انتخاب مسیرسفر،ترجیحات مسافران در یک منطقه تاریخی یا تفریحی خاص.

مسئول طرح یافته های این تحقیق را چنین بیان کرد: به لحاظ تركيب جنسي 45.8 درصد نمونه را زنان و54.2 درصد را مردان تشكيل مي‌دهند. پاسخگویان نمونه به طور متوسط دارای 37.8 سال سن می باشند. میزان تحصیلات41.2 درصد زائران زیر دیپلم است و زائرانی که دارای تحصیلات دیپلم و فوق دیپلم هستند35.2 درصد نمونه مورد بررسی را تشکیل می‌دهند. همچنین به نسبت سایر مشاغل، بیشترین گروه دارای مشاغل کارمندی متوسط(22.6 درصد) هستند و میزان درآمد ماهیانه نیمی از نمونه مورد بررسی بین250 تا500 هزار تومان است.

وی افزود: اکثريت زائران(81.6 درصد) شهرنشین بوده و بیشترین نسبت آنها (29درصد)در استانهای شمالی نظیر مازندران،گلستان،اردبیل،گیلان،تهران و البرز سکونت داشته اند. الگوی سفر از حیث فردی یا جمعی بودن نشان می دهد 13.7 از زائران پاسخگو به صورت تنها به مشهد آمده اند و اکثریت (86.3 درصد) با خانواده و یا با دوستان و همکاران خود سفر کرده اند.از سویی دیگر 87.4 درصد زائران  به صورت شخصی( با وسایل نقلیه عمومی و یا وسیله شخصی) به مشهد آمده  اند و 12.6 درصد در قالب کاروان و تور و یا هیات های عزاداری و اردو سفر کرده اند.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی گفت: از نظر تعداد همسفران، حدود نیمی از زائران (46.8 درصد)در قالب گروههای 4 تا 7 نفره به مشهد آمده اند. از نظر دفعات سفر در گذشته، حدود یک سوم آنها (33.7 درصد) بین 1 تا 3 بار به مشهد سفر داشته‌اند. میانگین دفعات سفر هر فرد به مشهد 3 بار بوده است.

وی گفت: برای بيشترين تعداد زائران(88.6 درصد)، زیارت مهمترین انگیزه سفر به مشهد است و از آن طرف کنش غالب اکثریت زائران(70 درصد) نیز در شهر مشهد صرفا زیارتی بوده است وتنها 30 درصد سفری زیارتی- سیاحتی داشته اند.

فروغ زاده افزود: ماندگاری زائران در فصول مختلف سال متفاوت است.در فصول تابستان، پاییز و زمستان مدت اقامت در مشهد به طور متوسط 5/5 روز و در فصل بهار 6 روز بوده است.

وی در ادامه اظهار داشت:نزدیک به نیمی از زائران (8/45 درصد) در مدت اقامت خود در مشهد در اماکن عمومی با مالکیت شخصی (نظیر مهمان‌پذیر، مسافرخانه، هتل، هتل آپارتمان، مهمانسرای غیر دولتی و...) سکونت دارند و پس از این گروه نزدیک به 20 درصد نیز در منزل اقوام سکونت دارند و بالاخره گروه سوم (14 درصد) زائرانی هستند که در خانه‌های اجاره‌ای که در بین انواع اقامتگاههای موجود در دسته سکونت گاههای غیر رسمی قرار می‌گیرند اقامت دارند. این نتایج نشان می‌دهد گروهی از زائران نیز (2/13درصد) با اختلاف ناچیزی در مقایسه با گروه قبل، در اماکن عمومی با مالکیت دولتی (نظیر زائرسرا، مدرسه، خانه معلم، حسینیه و..) سکونت دارند.

 میانگین میزان هزینه روزانه گروه همسفربرای اقامتگاه در مشهد 35 هزار تومان بوده است و به لحاظ محدوده محل اقامت 50.5 درصد زائران در منطقه ثامن اقامت داشته‌اند.

وی درباره چگونگی یافتن محل اقامت گفت: در درجه اول مراجعه اتفاقی به محل در میان  28 درصد و پس از آن تجربه سفرهای قبلی به مشهد در بین 23 درصد از زائرین بیش از سایر روشها مورد توجه زائرین بوده است. استفاده از نظر دلال ها نیز در میان 18 درصد زائران پس از دو مورد فوق وجود داشته است. تعداد معدودی از زائران از روشهایی نظیر راهنمایی ستاد اسکان زائران،راهنمای زائر و تبلیغات و رزرو از شهر محل سکونت که از  شیوه‌های جدید برای یافتن محل اقامت محسوب می‌شود، استفاده کرده‌اند.

این پژوهشگر درباره هزینه روزانه خوراک و چگونگی تهیه خوراک نیز گفت: میانگین میزان هزینه روزانه گروه همسفر برای خوراک 19 هزار تومان بوده است و بالاترین درصدها برای چگونگی تهیه خوراک به ترتیب:خرید آماده خوراک( 19 درصد) ، پخت غذا ( 17 درصد) ، مهمان شدن در منزل اقوام و دوستان(17 درصد) بود.

فروغ­زاده  افزود: در میان وسیله سفر اتوبوس رتبه اول و سپس وسیله نقلیه شخصی و قطار با اختلاف کمی در رده های بعدی بودند.

وی گفت: پرطرفدارترین اماکن سیاحتی و تفریحی مورد مراجعه زائران را به ترتیب کوهسنگی، طرقبه، شاندیز، باغ وحش و پارک ملت  و اماکن زیارتی دیدار شده توسط زائران به ترتیب  حرم مطهر، خواجه ربیع ومسجد گوهرشاد بوده است.

وی درباره سوغات نیز گفت: 40درصد زائران به صورت توام لباس و زیور آلات و نشانه های فرهنگی خرید کرده اند.24 درصد صرفا سراغ خوراکی محلی رفته اند.13 درصد هم نشانه های فرهنگی خریده اند.در این میان 23 درصد هیچ خریدی به عنوان سوغات نداشته اند.

وی افزود: به ترتیب شناخته شده ترین اماکن خرید زائران  بازار رضا  و سپس بازار خیابان طبرسی بوده است.

فرو غ زاده در پایان گفت: این طرح از طرف سازمان های مرتبط با امور زائران حمایت مالی نشده است و با حمایت دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی سال 1390 انجام شده است.

 

انتهای خبر