صنعت گردشگری امروزه در بسياري از كشورهاي كوچك و بزرگ جهان، يكي از بزرگ‌ترين و سودآورترين صنايع است.

به گزارش ستاد پژوهشی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی پژوهشگر پزوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی با بیان این مطلب افزود: ايران به عنوان كشوري با سابقه طولاني حضور در عرصه فرهنگ جهاني مي تواند با استفاده از اين موقعيت توجه بسياري از جهانگردان را به خود معطوف كرده و از منافع مادي و معنوي آن بهره برداري نمايد.

فرزانه رزاقیان در جلسه هم‌اندیشی دفترمطالعات فرهنگی و اجتماعی شهرداری يكي از راه هاي عطف توجه جهانگردان به هر كشوري را رونق موزه های آن كشور دانست.

وی افزود: نقش حياتي موزه ها در جوامع بشري نقشي بديع، ماندگار و مروج ناب ترين پديده هاي فرهنگي است. موزه ها از معدود مراكز حافظ يادگاران نسل گذشته و در حقيقت فرزندان هنر و تاريخ هستند. بی شک وجود موزه به عنوان یک نهاد فرهنگی در اجتماع بسیار ضروری است.

وی گفت: فرهنگ، میراث هر قومی است که از پیشینیان بر گرفته شده و در آن تغییراتی داده شده و به نسلهای بعد انتقال یافته است. بنابراین موزه ها به عنوان عنصر بیان کننده این فرهنگ ها و تمدن ها، نقش مهمی را در افزایش آگاهی عموم مردم از هویت گذشته و آثار مهم و وقایع مهم تاریخی ایفا می کنند. يكي از مهمترين وظايف يك موزه برقرار كردن ارتباط فرهنگي بازديد كننده با شيئ به نمايش در آمده است. در حقيقت بايد كوشيد تا همان ارتباط و حسي را كه بين خالق يك اثر و خود آن وجود داشته به نوعي ديگر به بازديدكنندگان منتقل نمود كه اين امري دور از دسترس نيست.

وی افزود: شهر مشهد به عنوان دومین کلانشهر مذهبی دنیا و پایتخت معنوی ایران عليرغم دارا بودن توان‌هاي محيطي و جاذبه هاي گردشگري و تعدد موزه ها و گنجینه های معنوی(بيش از 25موزه و گنجینه) جايگاهی مناسب در توسعه فعاليت‌هاي گردشگري و گذران اوقات فراغت نيافته است. بنابراین برای ارتقاء سطح فرهنگی گردشگری باید موزه های شهر مشهد به عنوان یک پتانسیل مهم مورد توجه قرار گیرند.

رزاقیان هدف اصلی تحقیق حاضر را بررسی جایگاه موزه های شهر مشهد به عنوان یکی از پتانسیل های مهم گردشگری می باشد عنوان کرد، و افزود: اهداف جزئی آن عبارتند از: بررسي تجربيات موفق خارجي در زمينه نقش و کارکرد موزه ها به عنوان عنصر مهم جذب گردشگر، تعیین استانداردها، اصول و معیارهای طراحی، مدیریت و خدمات ارائه شده موزه های شهری، بررسی علل عدم موفقیت موزه های شهر مشهد در جذب گردشگر، ارائه راهکارهایی برای ارتقاء سطح کیفی خدمات ارائه شده به بازدید کنندگان.

پژوهشگر پژوهشکده گردشگری گفت: در این تحقیق با استفاده از روش مطالعات کتابخانه ای، برداشت میدانی و ابزارهای تحقیق میدانی شامل پرسشنامه، مصاحبه و تهیه فیلم و عکس، سهم موزه ها در جذب گردشگر به شهر مشهد مشخص شده و نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدهای آن‌ها را بررسي نموده است. همچنین موزه های موفق جهانی همچون موزه لوور پاریس، موزه متروپلیتن نیویورک، بریتیش میوزیم لندن و موزه واتیکان به عنوان نمونه های تطبیقی موفق بررسی شده است. علاوه بر این از سازمان های درگیر در امر موزه داری، مدیران، خبرگان، کارشناسان و اساتید دانشگاه برای جمع آوری اطلاعات به صورت مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است و از آنها خواسته شد تا عوامل داخلی و خارجی تاثیرگذار بر افزایش کیفیت موزه ها در راستای توسعه گردشگری فرهنگی شهر مشهد را بیان نمایند و جدول امتیاز دهی را تکمیل نمایند.

وی افزود: جامعه آماری تحقیق کل موزه های شهر مشهد را تشکیل می دهد و برای تجزیه و تحلیل یافته ها با استفاده از مدل تحلیلی SWOT، محیط داخلی (نقاط قوت و ضعف) و محیط خارجی (فرصت ها و تهدیدها) موزه ها و فهرستی از نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها شناسایی شد. در مرحله بعد به وسیله نظر خواهی از مسئولان به هر کدام از عوامل ( نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها) وزنی داده شد. در نهایت با تنظیم عوامل راهبردی داخلی و خارجی، ماتریس نهایی SWOT استخراج شده و وضعیت نهایی موزه های شهر مشهد را به لحاظ جذب گردشگر مشخص نموده است.

وی گفت: بررسی ها نشان داد که به طور کلی تعداد 2 میلیون و 331هزار و 946 نفر از موزه های شهر مشهد در سال 90 بازدید کرده اند. در این میان بیشترین بازدید کننده متعلق به موزه مرکزی آستان قدس با تعداد یک میلیون 210 هزار و 824 نفر بوده و موزه های فردوسی  و موزه نادری با تعداد437507 و 404116 نفر به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار دارند. بنابراین طی بررسی انجام شده، در طول سال های 1387 تا 1390 روند تعداد بازدیدکنندگان از موزه های شهر مشهد پس از یک دوره افزایش بین سال های 87 تا 88 به میزان 10.1% ، رو به کاهش رفته و طی دو سال متوالی 9.4% و 4.5%  کاهش داشته است.  این درحالی است که موزه های موفقی مانند موزه لوور فرانسه به عنوان موزه ای که بیشترین تعداد بازدیدکننده را در جهان دارا است  در سال2012 به تنهایی 9720000  نفر بازدید کننده در طول سال داشته است. همچنین موزه مترو پلیتن نیویورک امریکا با 6115000  نفر در رتبه دوم و موزه بریتیش لندن  با 5800000 بازدیدکننده و موزه واتیکان با 5 میلیون نفر بازدید کننده در رتبه های سوم و چهارم قرار دارند. بنابراین با توجه به حجم گردشگران به شهرهای پاریس، لندن، نیویورک و رم مشخص می شود که نسبت تعداد بازدید کنندگان از موزه های بررسی شده به تعداد کل گردشگران شهرها به گونه ای است که شهر رم با تعداد 10 میلیون گردشگر، بیشترین نسبت (50%) را به خود اختصاص داده است و این نسبت برای شهرهای پاریس، لندن و نیویورک به ترتیب با تعداد 29 میلیون، 28 میلیون و 41 میلیون گردشگر، برابر 33.5% ، 20.7% و 14.9% می باشد.

رزاقیان عنوان کرد: در حالی که شهرمشهد به عنوان دومین شهر مذهبی جهان  که سالیانه بیش از 25میلیون زائرو گردشگر را در طول سال میزبانی می کند، در سال1390 در موفق ترین موزه خود که موزه مرکزی آستان قدس رضوی می باشد تنها 1.2 میلیون نفر بازدید کننده داشته و نسبت تعداد بازدیدکنندگان موزه به کل گردشگران شهر مشهد برابر 4.8% می باشد.  در نتیجه می توان اینگونه نتیجه گرفت که موزه های شهر مشهد نقش چندانی به عنوان پتانسیل گردشگری ایفا نمی کنند.

وی تاکید کرد: از جمله عوامل که موجب می گردد موزه های موفق جهانی به عنوان یک عنصر جاذب گردشگر عمل می کنند می توان به موارد زیر اشاره کرد: وجود فعالیت جانبی فرهنگی – اقتصادی مرتبط با موزه ، وجود مجموعه غنی از آثار مختلف متعلق به دوره های گوناگون تاریخی و تمدن های مختلف دنیا، داشتن معماری ویژه ساختمان موزه به عنوان یک عنصر شاخص شهری، استاندارد بودن فضاهای معماری موزه جهت نمایش آثار، سیرکولاسیون فضایی و جانمایی فضاهای مختلف در طبقه بندی آثار، طراحی مسیر های مناسب برای معلولان و ناتوانان جسمی و حرکتی، داشتن موقعیت ویژه موزه در شهر ، اطلاع رسانی گسترده در سطح شهر و رسانه های عمومی و در سطح بین الملل در قالب سایت های مختلف اینترنتی، اطلاع رسانی به گردشگران و تهیه بروشور های متناسب با گردشگران به زبانهای مختلف، حفاظت و نگهداری  ویژه آثار، ایجاد فضاهای اصلی و جنبی متنوع در محیط موزه برای گروه های مختلف سنی و طبقات اجتماعی گوناگون، وجود کتابخانه های غنی قابل دسترسی علاقه مندان ، دسترسی مناسب به موزه ازطریق حمل و نقل عمومی ، دارا بودن نیروی انسانی کارآمد و مسلط به زبان های خارجی بین المللی، حمایت های مالی دولت ، ایجاد تنوع در نوع آثار، برنامه ریزی برای جذب گردشگران خارجی در کشور ، تعداد بالای گردشگران خارجی در کشور های توسعه یافته، دارا بودن ارتباطات بین الملل مناسب با سایر کشورها، متنوع بودن برنامه موزه در ایام مختلف سال، برنامه های ویژه برای بازدیدکنندگان عامه و متخصصین، دارا بودن برنامه مدون

این کارشناس ارشد معماری در ادامه گفت:   مجموع عوامل  فوق سبب می گردد که موزه های کشور های توسعه یافته به عنوان یکی از جاذبه های مهم گردشگری در سطح بین الملل و کشور عمل کرده و  نقش بسیار بالایی در جذب گردشگران داخلی و خارجی  داشته باشند.از آنجا که بر حسب نمرات نهایی حاصل از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی، موزه های مشهد در خانه «موقعیت تدافعی» واقع شده، لذا استراتژی های متناظر با این موقعیت، یعنی استراتژی های WT برای این بخش در اولویت قرار می گیرند.

وی افزود: با توجه به نمرات نهایی جذابیت به دست آمده برای چهار استراتژی موزه های مشهد (در بخش تدافعی)، اولویت استراتژی های این بخش به ترتیب زیر است: استراتژی های دارای اولویت  1- تدوین قوانین و مقررات در قالب آیین نامه ها، کتب و استانداردهای موزه ها توسط متخصصین2- ایجاد تحصیلات عالی در رشته های مرتبط با موزه ها در جهت بهبود عملکرد موزه ها3- مدیریت یکپارچه کل موزه ها و بهبود نگرش مدیران مربوطه کشوری در جهت ارتقاء جایگاه مسائل و موضوعات فرهنگی4- بهبود شیوه های اطلاع رسانی به گردشگران در جهت افزایش عملکرد موزه ها

رزاقیان پیشنهادات خود را در 26 بند به شرح زیر ارائه کرد: 1. بازدید و نظارت بر موزه های استانی و شهر مشهد از طرف بخش های فرادستی 2. توسعه و نیاز سنجی موزه ها و ارتقاء فرهنگ موزه داری در کشور و بررسی پتانسیل های موجود در منطقه و نظارت و بررسی در زمینه رعایت استانداردهای چیدمان آثار، نورپردازی، ویترین آرایی، راهنمایی بازدیدکنندگان از موزه هـا با توجه به ضوابط و مقـررات علمی اجرا شـده در کشورهای مختلف 3. رعایت سیاست های فرهنگی و در نهایت برنامه ریزی و سیاستگذاری کلان موزه های کشور" طرح ملی آمایش موزه ها" 4. ارتقاء، توسعه و گسترش کیفی موزه های جدید (و قدیمی) در سطح شهر با توجه به نیاز مخاطبین و استانداردهای بین المللی موزه ها چه از لحاظ کیفی و چه از لحاظ کمی، در قالب طرح آمایش موزه های کشور 5. اجرا و تأسیس موزه هایی با بیشترین کیفیت در زمینه جلب بازدید کننده و موضوعات متنوع مرتبط با فرهنگ بومی و تاریخی و سیاسی و اجتماعی هر منطقه 6. تسریع در ساخت موزه بزرگ خراسان 7. استانداردسازی سالن های موزه ها از نظر طراحی مسیر حرکتی، حفاظت، نور و رطوبت 8. مشارکت برای ایجاد موزه های تخصصی و محلی و ارتقای سطح موزه های موجود مشهد 9. برگزاری نمایشگاه های بین المللی از آثار موزه های جهان در کشور و مشهد 10. تامین بیمه، بسته بندی، حمل و نقل آثار خارجی، هزینه های برگزاری نمایشگاه بین المللی، چاپ کاتالوگ، تهیه عکس و تبلیغات لازم در سطح بین الملل از طرف دولت در جهت جذب همکاری های بین المللی کشور های موفق در زمینه موزه داری 11. حمایت از ایجاد موزه های غیر دولتی(بخش خصوصی) در قالب تدوین آیین نامه با هدف کاهش تصدی گری دولت و ارتقاء سطح کیفی موزه ها 12. سیستم الکترونیک پرداخت های خرید بلیت در راستای بروز رسانی اطلاعات مربوط به آمار بازدید کنندگان و درآمد سازمان 13. تهیه آیین نامه ویژه بیمه آثار و تهیه شناسنامه برای آثار موزه ها در جهت ارزشگذاری آثار 14. تدوین و تهیه کتب مرتبط با استانداردهای موزه ها و در اختیار گذاشتن آن برای کلیه موزه ها 15. استفاده بهینه و به جا از نیروی انسانی 16. یکپارچه سازی بانک اطلاعات موزه ها 17. راه اندازی  طرح موزه های مجازی و امکان دسترسی مخاطبان در هرنقطه به موزه ها 18. مستند شدن شرایط فعلی موزه ها توسط تکنولوژی فن آوری سه بعدی 19. ایجاد موزه هایی با قابلیت جذابیت و سرگرم کنندگی برای قشر کودک و نوجوان جامعه و همچنین ایجاد شرایطی در این نوع موزه ها که امکان پژوهش و آموزش همگام با استانداردهای جهانی آموزش در سطح  دنیا وجود داشته باشد. 20. ارتباط با موزه های سراسر جهان و تدوین دستورالعملهای جهانی موزه ها طبق قوانین و استاندارد های جهانی ایکوم و شورای بین المللی موزه ها 21. ارتقاء سطح دانش و مهارت بدنه ی کارشناسی و آموزش آخرین دستاوردهای علمی پیرامون موزه ها در قالب انجمن علمی موزه ها برای برگزاری کلاس ها و دوره های آموزشی 22. نگاه تخصصی به موزه و موزه داری در کشور و شهر مشهد بجای اداره سلیقه ای موزه ها 23. تکیه بر موزه شناسی نوین بجای موزه شناسی سنتی و تغییر دیدگاه در این زمینه 24. ایجاد موزه موسیقی از موسیقی های خاص خراسان که در لیست آثار ثبت شده در فهرست میراث فرهنگی جهانی یونسکو به عنوان میراث معنوی ناملموس آمده است 25. سیاست گذاری و برنامه ریزی بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت در امور جاری موزه ها به منظور نیل به اهداف کلان اداره کل موزه ها 26. تدوین شرح خدمات ویژه  برای موزه

 

انتهای  خبر