سیمین فروغ زاده، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی و کارشناس ارشد جامعه شناسی است که در زمینه جامعه شناسی گردشگری کار کرده است و مجری طرح هایی چون  "تحلیل ادراک مردم از پدیده گردشگری در کنگ"(1391)،"بررسی نگرش ساكنان مناطق بالقوه گردشگري نسبت به گردشگري و عوامل موثر برآن(1389)"،"بررسی میزان آشنایی گردشگران و تمایل آنها به دیدار از جاذبه های گردشگری استان خراسان رضوی(1389)، "منبع شناسی در حوزه جامعه-شناسی گردشگری"(1388)، "بررسی کیفیت اقامت و ترجیحات زائران ایرانی در مدت سفر به مشهد(1388)"، بوده است. وی در این یادداشت به وضعیت مدیریت گردشگری مشهد می پردازد.

ورود گردشگران داخلی و خارجی به شهر مشهد و رشد فزاینده آنها در سالهای اخیر خود دلیل کافی برای داشتن مدیریتی قوی و تصمیم‌گیری متمرکز در این زمینه است.گسترگی امور مرتبط با گردشگری در شهر مشهد به اندازه ای است که در حال حاضر چهار سازمان بزرگ متولی آن هستند. آستان قدس رضوی- سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری استان خراسان- اداره کل اوقاف و امورخیریه خراسان رضوی و  شهرداری مشهد).

هریک از این سازمانها، شرح وظایفی در ارتباط با صنعت پیچیده گردشگری دارند که در این میان آستان قدس رضوی، به لحاظ ارائه خدمات به گردشگران مذهبی،در میان سازمانهای فوق بزرگترین مدیریت گردشگری زیارتی شهر مشهد محسوب می شود.وظایف اصلی سازمان میراث فرهنگی نیز مدیریت و توسعه گردشگری شهر و منطقه، حفظ و احیای آثار تاریخی، مسئولیت سیاست گذاری، بازاریابی، نظارت بر آموزش گردشگری، نظارت بر واحدهای اقامتی(هتل،هتل آپارتمان،مهمان پذیر و...) و نظایر آن را عهده دار است. اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان نیز به دلیل مدیریت بر بعضی از جاذبه های شهر مشهد و نظارت بر حسینیه ها(که از واحدهای اقامتی مورد استفاده زائران است) و نیز انجام فعالیت های عمرانی همانند ساخت زائر سرا،ایجاد بازار،اشتغال در پیرامون جاذبه های مذهبی– فرهنگی منطقه و نظایر آن به طور مستقیم با گردشگری مذهبی و فرهنگی ارتباط دارد.شهرداری هم علاوه بر مدیریت تعداد معدودی از جاذبه های گردشگری در قالب معاونت فرهنگی،اجتماعی به ارایه خدمات به گردشگران می پردازد.مدیر کل امور زائرین و گردشگری شهرداری زیر نظر این معاونت دارای چهار اداره در زمینه های خدمات و امور زائرین،اداره مراکز اقامتی و رفاهی،اداره امور گردشگری و اداره امور میراث فرهنگی است.

به نظر می رسد گستردگی فعالیت های این حوزه صرفا موجب توسعه کمی سازمانهای مربوط به گردشگری شده است که نتیجه ناخواسته آن مدیریت های پراکنده با استراتژهای متفاوت همراه با موازی کاری های متعدد است. از سوی دیگر مشاهده می شود علیرغم وجود مدیریت های متعدد، بسیاری از امورمربوط به زائران همچنان دست نخورده و حل نشده باقی مانده است و به همین دلایل است که شهر مشهد علیرغم میزبانی تعداد زیاد زائران در طول سال و صرف بودجه های بالای شهری برای خدمات رسانی بهتر به آنها، نه تنها از حضور زائر در شهر استفاده چندانی نمی برد بلکه رضایت زائر را نیز آنگونه که انتظار می رود، تامین نمی کند.

بدیهی است ناکارآمدی مدیریت گردشگری، پیامدهای منفی بسیاری را در ابعاد اجتماعی و اقتصادی به دنبال دارد که حل همه آنها بر عهده مدیریت گردشگری چند پاره در این شهر است و تا اقدامی اساسی صورت نگیرد، این مسائل بازتولید می شود و انتظار بهبود وضعیت نمی توان داشت. لذا اراده جدی لازم است تا به شیوه علمی جریان گردشگری شهری در این کلان شهر مذهبی ساماندهی شود و این بهم ریختگی به یک ثبات مدیریتی تبدیل شود تا به این ترتیب هزینه خدمات دهی به زائران بر دوش یک سازمان نباشد و سود آن نصیب سازمان دیگری شود و احترام برای سازمان سوم پدید آورد.

نقطه شروع این اقدام و گذار از این وضعیت ناخوشایند، جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات پایه در حوزه گردشگری در شهر مشهد است تا وظایف مرتبط با گردشگری در هر یک از این سازمانها و همپوشی ها و واگرایی های موجود بین آنها شناسایی شود. تنها از این طریق خلاء ها و نابسامانی های موجود در این زمینه آشکار می گردد.صنعت گردشگری همانند هر سیستم دیگری، دارای اجزایی است که باید با هم در ارتباط باشند. تنظیم این روابط، هماهنگی و یکپارچگی میان عناصر آن یک ضرورت است.گردشگری شهر مشهد شمایل یک سیستم را ندارد و این تنها با شکل گیری مدیریت یکپارچه و ترسیم چارچوبی منظم از وظایف تحقق خواهد یافت. اقدامی که تاکنون مغفول مانده است و مشکلاتی را پدید آورده که ناشی از همین تصمیم گیری های چند پاره است.

انتهای خبر