تشکیل کارگروه اسکان غیررسمی در جهاد دانشگاهی خراسان رضوی
سكونتگاه هاي غيررسمي به مثابة يكي از پيامدها و ويژگي هاي بارز شهرنشيني معاصر در كشورهاي در حال توسعه و از جمله ايران هستند. مهاجرت، رشد شهرنشینی و تبعات حاصل از آن (گسترش فقر، افزایش بیکاری در میان نیروی کار غیرمتخصص و بدون مهارت، حاشیهنشینی و افزایش سهم بخش غیررسمی (اسکان غیررسمی، اشتغال غیررسمی، تجارت غیررسمی و ...))، از پیامدهای توسعه است. توسعه، روند رو به افزایش نابرابری منطقهای را به همراه دارد؛ به گونهای که کلانشهرها و مراکز با نرخ بالاتر شهرنشینی، از توسعه بیشتری برخوردار میشوند. در همین راستا، توسعه بالاتر کلانشهرها، گسترش فقر و بیکاری و توزیع نابرابر ثروت در بین گروههای مختلف مردمی در داخل این اجتماعات را در پی خواهد داشت. کلانشهر مشهد با جمعیت بیش از یک میلیون حاشیهنشین، ضروریترین اقدامات را برای رفع یا کاهش تبعات منفی حاصل از آن میطلبد. گسترش سکونتگاههای غیررسمی مشهد همراه با نوسازی ساختارهای اقتصادی و اجتماعی ایران از دهه 1330 به بعد شدت یافته است و اصلاحات ارضی توام با رشد تقاضای نیروی کار منجر به مهاجرت به مشهد شده است. مشهد در میان شهرهایی که این جمعیت اضافی را به خود جذب کردهاند، وضعیتی منحصر بفرد دارد زیرا تنها شهر بزرگ و فعال نیمه شرقی فلات ایران و مهمترین مرکز مذهبی کشور میباشد. با وقوع جنگ، مهاجرت به مشهد افزایش یافت و از ابتدای دهه 60 برای نخستین بار جمعیت مشهد از اصفهان فزونی یافت و به دومین مادرشهر کشور پس از تهران تبدیل شد.
یکی از مهمترین مسائل ساکنان در سکونتگاههای غیررسمی، نبود شغل پایدار و درآمد اندک است که پیامدهایی همچون افزایش نابرابری درآمدی، گسترش فقر، زیست غیررسمی و افزایش ناهنجاریهای اجتماعی را موجب شده است. علیرغم گذشت بیش از یک دهه از اقدامات گسترده اجرایی در ایران (و بویژه شهر مشهد) به منظور رفع این پیامدهای منفی، نبود نگاه چندبُعدی به این مسئله، مانع دستیابی به نتایج مثبت شده است. تاکنون هیچ برنامهای تحت عنوان بهسازی یا برنامهای که بخشی از محتوای اجتماعی و اقتصادی این رویکرد را در خود داشته باشد، انجام نگرفته است. فعالیتهای انجام شده تنها به توسعه زیرساختها و خدمات شهری (با محوریت بخش کالبدی) به صورت غیرهدفمند و بدون زمینهسازی محدود بوده است و در شرایطی انجام شده که برای برقراری نظم و امنیت چارهای جز این وجود نداشته است و حتی همین مقدار کم هم به دلیل فقدان مدیریت یکپارچه شهری، کارایی کمی داشته است؛ زیرا میان نهادهای ملی خدماتدهنده به شهر و شهرداری به عنوان مدیر شهر هماهنگی وجود نداشته است.
جهاددانشگاهی خراسان رضوی با برخورداری از پتانسیلهای عظیم پژوهشی در بخشهای مختلف، بویژه حوزه علوم انسانی، به تازگی برای رفع مشکلات ساکنان غیررسمی و حاشیه شهر، اقدام به ایجاد کارگروه اسکان غیررسمی نموده است. این کارگروه از شهریور ماه 1394 با هدف توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی و کالبدی ساکنانِ این مناطق، فعالیت خود را آغاز کرده است. مطالعات بسیاری در خصوص وضعیت اسکان غیررسمی در نقاط مختلف کشور صورت گرفته است؛ اما مطالعات بین رشتهای با محوریت توانمندسازی و با درنظر داشتن ابعاد سه گانه اقتصادی، اجتماعی و کالبدی این سکونتگاهها، یا صورت نگرفته است و یا تحقیقاتی که انجام شده، کمتر وجهه عملیاتی پیدا کرده است. کارگروه اسکان غیررسمی جهاددانشگاهی خراسان رضوی، با مشارکت جمعی گروههای پژوهشی اقتصاد، علوم اجتماعی و برنامهریزی شهری، در پی انجام تحقیقات دقیق و عملیاتی در این حوزه است؛ که در نهایت بتواند با توانمند کردن این دسته از اقشار جامعه، الگویی بومی و قابل تعمیم به تمامی شهرهای ایران ارائه دهد. این کارگروه با انجام مطالعات پایه و مفاهیم و مبانی این حوزه، کار خود را آغاز کرده است و جلسات ارائه کتاب و گزارش نتایج کارگروه بصورت مداوم در جهاددانشگاهی خراسان رضوی، برگزار میگردد.
اخبار
- دکتر رضوی زاده: مقاصد سنتی برای آکه بتوانند درعرصه رقابت باقی بمانند باید خیلی نوگراتر باشند
- رضا رضوانی: مقاصد گردشگری چرخه عمر دارند، در صورت نداشتن تمهیدات مناسب دچار افول خواهند شد
- دکتر علی رهنما: میزان ماندگاری زائران در مشهد 5 شب بوده است
- رئیس پژوهشکده گردشگری پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور: نباید به مسائل آموزشی و پژوهشی گردشگری به عنوان هزینه بنگریم
- بیست و پنجمین شماره فصلنامه علمی "مطالعات اجتماعی گردشگری" منتشر شد
- قهرمان عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب مطرح کرد اهمیت واژه مهماننوازی در امر زیارت
- درخشش عضو هیات علمی جهاددانشگاهی خراسان رضوی در مسابقه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲
- بازدید عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از فعالیت های جهاددانشگاهی خراسان رضوی
- دکتر بخشی در نشست «توصیف تحلیلی گردشگری پزشکی در گردشگران داخلی و خارجی کشور»: مشهد در صدر شهرهای مورد مراجعه زائران خارجی و گردشگران داخلی برای درمان است
- بازدید رایزن اقتصادی ایران در هرات افغانستان از پژوهشکده گردشگری
- دکتر حامد بخشی در نشست«بررسی رفتار زائران و گردشگران شهر مشهد در حوزه اقامتگاه»: میانگین گردشگران و زائران مشهد استطاعت بالاتری نسبت به میانگین کشوری دارند
- کارگاه تدوین بسته سفر گردشگری سلامت