سه شنبه# #،# #24# #مرداد# #1396
در باب نمایش ناهنجاری در رسانه هیای دیداری
رابطه بین #رسانه (در اینجا، #سینما و #تلویزیون) و جامعه یک رابطه دوگانه است؛ یک بخش این رابطه تأثیرپذیری رسانه است، به این معنی که رسانه نسبت به جامعه دارای صفت «آیینگی» و «حکایت گری» است و اتفاقات و مسائل جامعه را نمایش میدهد.بخش دیگر این رابطه #تأثیرگذاری رسانه بر #جامعه است؛ رسانه میتواند هنجارهایی را شکل بدهد و موجب بروز یا کمرنگ شدن رفتارهایی در جامعه بشود.
نوشته دکتر حامد بخشی، عضو هیات گروه جامعه شناسی علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی را با عنوان"در باب نمایش ناهنجاری در رسانه هیای دیداری" می توانید در ادامه بخوانید:
رابطه بین #رسانه (در اینجا، #سینما و #تلویزیون) و جامعه یک رابطه دوگانه است؛ یک بخش این رابطه تأثیرپذیری رسانه است، به این معنی که رسانه نسبت به جامعه دارای صفت «آیینگی» و «حکایت گری» است و اتفاقات و مسائل جامعه را نمایش میدهد.بخش دیگر این رابطه #تأثیرگذاری رسانه بر #جامعه است؛ رسانه میتواند هنجارهایی را شکل بدهد و موجب بروز یا کمرنگ شدن رفتارهایی در جامعه بشود. بنابراین وقتی درباره چرایی و چگونگی نمایش ناهنجاری در رسانه صحبت میکنیم باید این رابطه دوگانه را مدنظر داشتهباشیم، ضمن اینکه باید ببینیم این نمایش با چه انگیزههایی صورت میگیرد؟ و اساسا چه نوع ناهنجاریهایی در رسانه نمایش داده میشود؟
طبیعتا بخشی از نمایش ناهنجاری برای جلب و جذب مخاطب است. اما چه فرایندی باعث میشود #ناهنجاری که قاعدتا باید مطرود جامعه باشد و دیدنش باعث انزجار بشود، برای مخاطب جذابیت داشتهباشد؟ برای پاسخ به این سوال باید ببینیم ناهنجاری چه موقعیتی در رابطه با جامعه پیدا کردهاست. یکسری از ناهنجاریها در جوامع، تابو محسوب میشوند. نمایش تابوها قاعدتا نه تنها جذاب نیست که جامعه با آن برخورد هم میکند. برای مثال در جامعه آلمان، نمایش نمادهای مربوط به حکومت «نازی» غیرقابل پذیرش و منفور است. اما زمانی که تابوها در معرض شکستن قرار میگیرند یا دارای یک ویژگی جذاب فردی یا اجتماعی هستند، نمایششان پرمخاطب خواهدبود. این قاعده از دیرباز وجود داشتهاست.
باختین در طرح و صورت بندی «کارناوال» معتقد است در جشنها و کارناوالها یکسری از تابوهای اجتماعی بهصورت نمادین زیرپا گذاشته میشوند تا جامعه همچنان بتواند آنها را تحمل کند. جوک ساختن درباره تابوها و خندیدن به آنها هم چنین کارکردی دارد؛ ما با خندیدن به تابوها آنها را بهصورت نمادین نقض میکنیم تا قابل تحمل باشند. «دورکیم» هم میگوید ناهنجاریهای اجتماعی که به آنها جرم یا کجروی گفته میشود، باید هرازگاهی در جامعه مطرح و مجازات شوند تا وجدان جمعی همچنان نسبت به آنها حساس بماند. اگر درباره ناهنجاریها در جامعه سکوت محض برقرار شود، جامعه بهتدریج حساسیتش را نسبت به آن از دست میدهد.
آن دسته از تابوهایی که در معرض شکستن و تبدیل شدن به هنجار هستند، برای سینماگران شکارهای خوبی بهشمار میروند.
سیگارکشیدن #زنان یکی از این موارد است؛ سینماگران وقتی احساس کردند این مسئله تابوگونه در معرض شکستن قرار دارد، از آن بهعنوان سوژهای جذاب بهره گرفتند. بنابراین یک نکته مهم در نمایش ناهنجاری این است که بدانیم این نمایش نشانه چه چیزی است؟ آیا برای مثال روابط فرازناشویی در فیلمها و سریالها از نوع تابویی است که نشانش میدهیم تا حساسیت اجتماعی همچنان متوجهش باشد یا تابویی است در معرض شکسته شدن و داریم از جذابتیش استفاده میکنیم؟ بر همین اساس، برای رسانه دو نوع #کارکرد مثبت و منفی تعریف میشود. به این معنی که نمایش ناهنجاری هم میتواند تأثیر مثبت داشتهباشد و پیامدش اجتناب از ناهنجاری باشد، هم میتواند تأثیر منفی داشتهباشد و به ترویج ناهنجاری منجر شود.
بهطور کلی اگر نمایش ناهنجاری با نمایش مجازات یا سوء عاقبت همراه باشد، میتواند تأثیرات تربیتی مثبت داشتهباشد. اما این نمایش اگر با پیامدهای مثبت یا خنثی همراه باشد، به ترویج یا از بین بردن قبح ناهنجاری منجر میشود. از این رو، این سوال که آیا نمایش یک ناهنجاری در رسانه سینما یا تلویزیون اثرات مثبت یا منفی دارد، پاسخی مطلق ندارد و باید دید ناهنجاریهای نمایش داده شده در سینما و تلویزیون از کدام نوع است؟ آیا روایت داستان و فضا نسبت به آن خنثی یا حتی مثبت است، یا موضعی منفی دارد و اینکه ناهنجاری نمایش داده شده از چه نوعی است.
اخبار
- بیست و پنجمین شماره فصلنامه علمی "مطالعات اجتماعی گردشگری" منتشر شد
- قهرمان عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب مطرح کرد اهمیت واژه مهماننوازی در امر زیارت
- درخشش عضو هیات علمی جهاددانشگاهی خراسان رضوی در مسابقه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲
- بازدید عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از فعالیت های جهاددانشگاهی خراسان رضوی
- دکتر بخشی در نشست «توصیف تحلیلی گردشگری پزشکی در گردشگران داخلی و خارجی کشور»: مشهد در صدر شهرهای مورد مراجعه زائران خارجی و گردشگران داخلی برای درمان است
- بازدید رایزن اقتصادی ایران در هرات افغانستان از پژوهشکده گردشگری
- دکتر حامد بخشی در نشست«بررسی رفتار زائران و گردشگران شهر مشهد در حوزه اقامتگاه»: میانگین گردشگران و زائران مشهد استطاعت بالاتری نسبت به میانگین کشوری دارند
- کارگاه تدوین بسته سفر گردشگری سلامت
- مدیرگروه گردشگری و میراث فرهنگی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی: نبود آمار گلوگاه مسائل گردشگری است
- نشست دکتر حسین امینی، رئیس جهاد دانشگاهی با اعضا پژوهشکده گردشگری، گروه پژوهشی توسعه پایدار شهری-منطقهای و مرکز تجاری سازی فناوری و اقتصاد دانش بنیان
- بازدید سفیر ویتنام در جمهوری اسلامی ایران از فعالیتهای پژوهشکده گردشگری/گزارش تصویری/
- رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی: علوم انسانی در ساحت علم نقش پررنگی ایفا میکند