دو شیوه متداول برآورد تعداد زائران و گردشگران ورودی به شهر مشهد، یکی شمارش افرادی که در اقامتگاه‌های رسمی اسکان داشته‌اند و دیگری شمارش افرادی است که از طریق مبادی ورودی به این شهر وارد شده‌اند.هر کدام از این برآوردها خطای سیستماتیک مخصوص به خود را دارد.

یادداشت دکتر حامد بخشی عضوهیات علمی گروه جامعه شناسی گردشگری با عنوان "تاملی بر آمار گردشگران مشهد در نوروز 97" که در روزنامه شهرآرا (1397/1/20) به چاپ رسیده است، را می توانید در ادامه بخوانید:

درفقدان اجرای طرح‌های آمارگیری نظام‌مند، به طور معمول دستگاه‌های مسئول با استفاده از اطلاعات در دسترس خود به گزارش و ارائه آمار گردشگران مشهد می‌پردازند. دو شیوه متداول برآورد تعداد زائران و گردشگران ورودی به شهر مشهد، یکی شمارش افرادی که در اقامتگاه‌های رسمی اسکان داشته‌اند و دیگری شمارش افرادی است که از طریق مبادی ورودی به این شهر وارد شده‌اند. هر کدام از این برآوردها خطای سیستماتیک مخصوص به خود را دارد. با این حال، برخی سازمان‌های دیگر نیز می‌توانند در برآورد آماری گردشگران ورودی شهر مشهد مشارکت داشته باشند که تاکنون فعالیتی در این زمینه نداشته‌اند. برای مثال، اداره مخابرات استان خراسان رضوی می‌تواند با رصد کردن خطوط تلفن همراهی که وارد محدوده مشهد می‌شوند، برآوردهای آماری خوبی ارائه کند.در برآورد تعداد گردشگران ورودی به شهر با استفاده از آماری که واحدهای اقامتی رسمی می‌دهند، افرادی که در اماکن اقامتی غیررسمی اقامت می‌کنند برآورد نمی‌شوند. فراتحلیلی از نمونه‌گیری‌های متعددی که از زائران شهر مشهد انجام شده نشان می‌دهد که چیزی بین 45 تا 55 درصد از گردشگرانی که به شهر مشهد سفر می‌کنند، در اماکن اقامتی غیر رسمی، به طور عمده شامل منازل شخصی اجاره‌ای و منزل اقوام و خویشان، زائرسراهای دولتی یا خصوصی، حسینیه‌ها و نیز در منازل شخصی خودشان اسکان می‌یابند. این یعنی که اگر بخواهیم برآورد صحیحی از گردشگران شهر مشهد با استفاده از آمار اماکن اقامتی رسمی داشته باشیم، باید این عدد را در دو ضرب کنیم. بنا به گزارش سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، در فاصله بین 25 اسفند 96 تا 12 فروردین 97 حدود 3 میلیون و 362 هزار نفر در اماکن رسمی اقامتی، شامل هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها، میهمان‌پذیر‌ها و ...، اقامت داشته‌اند. بنابراین، کل گردشگران شهر مشهد در این بازه زمانی، حدود 6.7 میلیون نفر برآورد می‌شود.در برآورد تعداد گردشگران ورودی بر اساس آمار مبادی ورودی و پایانه‌های شهر مشهد، بیش برآورد ناشی از شمارش شهروندان شهر مشهد که به شهر خود باز می‌گردند وجود دارد. به همین خاطر در گزارش استانداری خراسان رضوی، تعداد گردشگرانی که با خودروی شخصی به شهر مشهد آمده‌اند بیش از میزان واقعی است؛ چنانچه بر اساس این گزارش برآورد شده که 82درصد گردشگران با خودروی شخصی خود به مشهد سفر کرده‌اند. نمونه‌گیری‌های پژوهشی در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که این میزان در سال گذشته حدود 68درصد بوده است. چنانچه این ضریب تصحیح را در آمار گردشگران ورودی با خودروی شخصی اعمال کنیم، شمار گردشگران ورودی به شهر مشهد با 6.4 میلون نفر برآورد می‌شود. بنابراین به نظر می‌رسد با اعمال تصحیح‌های مربوط به کم برآورد آمار اسکان رسمی گردشگران، و بیش برآورد آمار مبادی ورودی و پایانه‌ها، دو عدد به یکدیگر نزدیک می‌شود و می‌توان کل گردشگران ورودی به شهر مشهد در بازه 25 اسفند 96 تا 12 فروردین 97 را حدود 6.5 میلیون نفر برآورد نمود.
اما حقیقت این است که اراده‌ای در ادارات و دستگاه‌های اجرایی استانی و ملی برای دستیابی به آمار حقیقی وجود ندارد. چرا که سازمان‌های زیادی وجود دارند که از این فقدان آمار سود می‌کنند. نفع متقابل ملی و استانی سبب شده که هیچ وقت کسی به دنبال هزینه کردن برای دستیابی به آمار واقعی نباشد و تا زمانی که این دیدگاه وجود داشته باشد هیچ گاه به آمار دقیق نخواهیم رسید. تنها دو بار در مشهد طرح جامع آمارگیری در نوروز انجام شد. به جز این دو دیگر هیچ کار جامع و قابل اعتمادی نبوده است.
در آمار روشی به نام برآورد جمعیت‌های درحال حرکت وجود دارد که می‌توان با درصد خطایی حدود 5 درصد آمار دقیق گردشگران را به دست آورد. در این شیوه که معروف به شمارش ماهی‌های رودخانه است ما اگر بخواهیم تعداد ماهی‌های اضافه شده به ماهی‌های رودخانه را اندازه‌ بگیریم. باید در مبدأ و یا سرچشمه تعدادی از ماهی‌ها را نشانه‌گذاری کنیم و بعد در انتهای مسیر چند نمونه بگیریم و از میان آن ماهی‌های نشانه‌گذاری شده را بشمریم و به کا تعمیم دهیم. برای اندازه‌گیری تعداد زائران مشهد نیز می‌توان چند زائر که مطمئنیم را علامت‌گذاری کنیم و بعد در داخل شهر نمونه‌هایی بگیریم و تعداد گردشگران را بشمریم.