چهارشنبه# #،# #31# #فروردین# #1401

دکتر ندا رضوی زاده، عضو هيات علمی پژوهشکده گردشگری: با کاهش رشد مسافران مقاصد سنتی و محبوب ایرانیان به ویژه مقاصد زیارتی مواجه هستیم

اشتراک گذاری

شناخت روندهای تحول مقصدگزینی گردشگران حایز اهمیت است.

به گزارش پژوهشکده گردشگری دکتر ندا رضوی زاده، عضو هيات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی در سومین سمینار زیارت نوروزی با عنوان " آمارها، برآوردها و چالش­ها " در ارائه خود با عنوان " بررسی تحولات مقصدگزینی ایرانیان در سفرهای درون مرزی بهاره" با بیان این مطلب افزود: امروزه گردشگری نه تنها از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تاثیر می پذیرد بلکه به دلیل تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن بر مقاصد مورد توجه است. به دلیل همین تاثیرات، شناخت روندهای تحول مقصدگزینی گردشگران حایز اهمیت است.

وی افزود: از سوی دیگر به دلیل غالب بودن گردشگری درون مرزی در ایران، شناسایی روندهای این گونه گردشگری به منظور سیاست گذاری و جهت دهی به سرمایه گذاری ها در مقاصد اهمیت دارد.

وی با تحلیل ثانویه داده‌های پیمایشی مرکز آمار ایران در دهه ۱۳۹۰، تغییرات و روندهای سفرهای درون مرزی بهاره ایرانیان را توصیف و واکاوی کرد. همچنین با اشاره به اینکه حرم امام رضا (ع) شاخص ترین جاذبه و زیارت رایج ترین انگیزه سفر به خراسان رضوی محسوب می شود،  به مقایسه تطبیقی روندهای سفر به خراسان رضوی و سفرهای زیارتی در دهه 1390 پرداخت.

عضو هيات علمی گروه پژوهشی جامعه شناسی گردشگری پژوهشکده گردشگری گفت: به طور خاص در ایران با تحولات جاری فرهنگی، اجتماعی و جمعیت شناختی به نظر می رسد گردشگری مذهبی و زیارت حوزه ای است که نیاز به بررسی و بازتنظیم سیاست ها دارد.

وی گفت: به نظر می رسد دگرگونی‌هایی که زیرپوست جامعه ایران در جریان است، در حال تغییر رفتار مقصد گزینی ایرانیان هم هست. که نشان از کاهش رشد مسافران مقاصد سنتی و محبوب ایرانیان به ویژه مقاصد زیارتی دارد.

وی افزود: مطابق داده های مرکز آمار ایران در بازه زمانی 1390-1398، «تعداد سفرهای انجام شده با اقامت شبانه» در کل کشور و خراسان رضوی در فصل بهار روند رو به رشدی داشته است. اما نرخ رشد سفرها در خراسان رضوی کمتر از کل کشور بوده است، به طوری که نرخ رشد در این بازه برای کل کشور 42 درصد، ولی برای خراسان رضوی 27 درصد بوده است.

وی افزود: علاوه بر این، تحلیل داده ها نشان میدهد سهم سفر به خراسان رضوی نسبت به کل کشور اگرچه نوسان داشته، اما در مجموع سهم خراسان از سفرهای بهاره کشور، در اواخردهه 90 از اوایل آن کمی کمتر است.

وی ادامه داد: سومین واقعیت این است که طبق داده ها، میانگین ماندگاری گردشگران در خراسان رضوی در اکثر سال های بازه مورد مطالعه، بیشتر از میانگین کشوری بوده است، اما تنها حدود 5 ساعت بیشتر است که رقمی شکننده است و احتمالا دور نیست زمانی که ماندگاری گردشگران در خراسان رضوی کمتر شود و باید نسبت به این تغییرات هوشیار بود.

دکتر رضوی زاده اظهار داشت: داده های مربوط به تغییر اهداف سفر هم نشان میدهد، سهم سفرهای با اقامت شبانه که با هدف «زیارت» انجام می شود در طول این بازه زمانی با شیب ملایمی کاسته شده است و در مقابل سهم سفرهای درمانی و سفرهای با هدف دید و بازدید دوستان و بستگان افزایش یافته است. این واقعیت بر این امر دلالت دارد که گویا اولویت‌های مقصدگزینی تغییر پیدا کرده است.

عضو هيات علمی گروه پژوهشی جامعه شناسی گردشگری پژوهشکده گردشگری افزود: نکته مهم دیگر این است که داده های سالانه بهاره 90-98، میانگین نرخ رشد «تعداد سفرهای انجام شده با اقامت شبانه» به تفكیك استان مقصد نشان می دهد میانگین نرخ رشد سفر به استان های خراسان ضوی و قم از میانگین کل کشور کمتر بوده، به علاوه، سایر استان هایی که مقاصد گردشگری محبوبی بوده اند، در حد میانگین یا کمتر از آن رشد داشته اند (فارس و اصفهان) در حالی که تعدادی از استان ها رشد چشمگیری داشته اند و این نشان میدهد مقاصد نوظهور وارد رقابت با مقاصدِ قبلا محبوب شده اند. از این رو با کاهش رشد مسافران مقاصد سنتی و محبوب ایرانیان به ویژه مقاصد زیارتی مواجه هستیم.

وی افزود: باید پذیرفت رقابت در میان مقاصد گردشگری در کشور به سطح بالاتری ارتقا یافته و بخش عمومی و خصوصی در مقاصدِ قبلا محبوب از جمله مقاصد زیارتی باید تدابیر تازه ای بیندیشند تا همچنان رقابت پذیر باقی بمانند.

وی گفت: این واقعیت های آماری از زمینه های عینی و فرهنگیِ جهانی و داخلی نشأت می گیرد و حامل دلالت ها و هشدارهایی برای مقاصد است. از طرفی ما با تحولات عینی جهانی از جمله تحول تکنولوژیک (تکنولوژی های اینترنت، گوشی های هوشمند، شبکه‌های اجتماعی، عکاسی دیجیتال، مبادله تصویر) مواجهیم که هم فرصت های تازه ای برای بازاریابی مقاصد نوظهور فراهم می کند، و هم میل گردشگران به خودابرازی را ارضا می کند.

وی افزود:  کلان‌روندهای فرهنگی جهانی هم با این تحولات تکنولوژیک و گرایش به مقاصد نو همسو است و همزمان بستر خوبی برای سیراب کردن نوجویی، لذت جویی و خودابرازی فراهم می کنند که در حضور شبکه‌های اجتماعی و امکان مبادله تصویر، تشدید و تقویت شده است. 

دکتر رضوی زاده با اشاره به تحولات جدید گفت: همچنین در داخل کشور با یک تحول عینی مواجهیم که همانا تغییرات جمعیت شناختی و ظهور نسل هزاره و نسل دیجیتال است. این نسل هم با کلان‌روندهای فرهنگی جهانی سازگارتر است و هم با رسانه ها و شبکه های دیجیتال دمخور است و تمایل به تجربه های تازه و نمایش آن (خودابرازگری) دارد. همه این ها فرصت هایی برای معرفی و شهرت یابی و رونق به مقاصد نوظهور می دهد، و این مقاصد را به اولویت سفر گردشگران داخلی تبدیل می کند.

وی افزود:  این امر اگرچه رهاوردهای خوبی برای مقاصد نوظهور دارد و آثار اقتصادی رونق گردشگری را در سطح کشور توزیع می کند، اما همزمان فضای گردشگری کشور را رقابتی تر می کند و مقاصد قبلا مشهور را با چالش رقابت پذیری مواجه می کند. به ویژه اگر توجه کنیم بحران های اقتصادی دهه اخیر، امکان هزینه کرد برای سفر را برای شهروندان محدود کرده و تعداد سفرها و ماندگاری نمیتواند رشد چشمگیری داشته باشد.

وی با بیان اینکه زیارت و حرم جاذبه ای ویژه است که قدیمی و تکراری نمی شود؛ گفت: این جاذبه نوعا قابل رقابت با سایر مقاصد نیست. در عین حال روندهای موجود که در داده ها منعکس می شود، هوشیاری ویژه ای می طلبد.

عضو هيات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی پیشنهاد داد: جذب گردشگری ورودی (زائران خارجی) به طور فعالانه  در دستور کار قرار گیرد، هم از طریق بازاریابی فعالانه گردشگر ورودی و هم با مطالبه تنش زدایی از دستگاه سیاست خارجی برای جذب زائران بیشتر از کشورهای ثروتمندتر منطقه.

وی ادامه دا: پیشنهاد می شود گردشگری ترکیبی با تمهیدات مختلف تقویت شود، از جمله گردشگری رویداد و میزبانی رویدادهای فرهنگی، هنری و ورزشی بزرگ مقیاس و جذاب برای عموم.

دکتر رضوی زاده با تاکد بر اهمیت مدیریت تصویر مقصد مشهد برای مدیران دغدغه مند؛ گفت: این موضوع به طور جدی باید از افراد ذی نفوذ و تاثیرگذار بر تصویر مقصد مشهد مطالبه شود. به عنوان مثال، رویدادی مثل مسابقه فوتبال ایران-لبنان که در ایام نوروز برگزار شد، به جای این که تصویری مثبت از یک برنامه مفرح از آن به کشور مخابره شود، تصویری به شدت منفی مطرح کرد.

وی افزود: بعضی اخبار دیگری که از حال و هوای مشهد در طول سال منتشر می شود (نظیر مناقشاتی که درباره کنسرت، موسیقی زنده، دوچرخه سواری پیش آمده) نیز خواسته یا ناخواسته تصویری ناخوشایند از مشهد شکل داده است که اتفاقا با واقعیت تجربه زائران و گردشگران در مشهد لزوما سازگار نیست.

وی گفت: مطابق داده هایی که همکاران من از پژوهش های میدانی خود ارائه کردند مشهد مقصدی جذاب و رضایتبخش برای زائرانی است که به آن سفر می کنند.

 

 

اخبار