فاطمه رحمانی، عضو هيات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی گفت: اسکان با سهم حدود 29درصد، بالاترین میزان هزینه را در سبد هزینه زائرین و گردشگران مشهد به خود اختصاص داده است

به گزارش پژوهشکده گردشگری فاطمه رحمانی، عضو هيات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی در سومین سمینار زیارت نوروزی با عنوان " آمارها، برآوردها و چالش­ها " به ارائه نتایج طرح آمارگیری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی از زائرین و گردشگران نوروزی 1401 پرداخت.

وی افزود: مطابق نتایج آمارگیری نوروزی از زائرین و گردشگران نوروز 1401 شهر مشهد، متوسط ماندگاری این افراد حدود 5 روز می باشد که هدف اصلی 96 درصد آنها از سفر به مشهد، زیارت بوده است.

عضو گروه پژوهشی اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری اظهار داشت: اسکان با سهم حدود 29 درصدی، بالاترین میزان هزینه را در سبد هزینه ای زائرین و گردشگران شهر مشهد به خود اختصاص داده و از میان اقامتگاههای مختلف، هتل ها با سهم 23.3 درصد بالاترین رتبه را در نوع اقامتگاه انتخابی به خود اختصاص داده اند.

وی افزود: حدود 58 درصد افراد از خدمات مرتبط با اسکان در شهر مشهد رضایت داشته اند.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی گفت: میزان رضایت اغلب زائران و گردشگران نوروزی مشهد از خدمات مختلف ارائه‌ شده در سطح مشهد زیاد بوده و رضایت از مکان‌های زیارتی در سطح خیلی زیاد محاسبه شده است.

فاطمه رحمانی اظهار کرد: برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در حوزه‌های مختلف نیازمند بهره‌مندی از آمار و اطلاعات دقیق در بازار است. در شهر مشهد با توجه به وجود بارگاه امام رضا(ع) زیارت و گردشگری جنبه مهمی در فعالیت‌های اقتصادی را به خود اختصاص داده و با برنامه‌ریزی‌های دقیق و جمع‌آوری اطلاعات می‌توان گام مؤثری در خدمت‌رسانی به زائران و گردشگران این شهر برداشت.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی بیان کرد: از جمله اهداف جمع‌آوری اطلاعات و آمار می‌توان به ایجاد بانک اطلاعاتی سری زمانی از زائران و گردشگران، تهیه منبع آماری جهت کاربرد در پژوهش‌ها و فراهم آوردن منبع آماری جهت بهبود سیاست‌گذاری در حوزه زیارت و گردشگری اشاره کرد.

رحمانی خاطرنشان کرد: به منظور دستیابی به این اهداف پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی تا حدودی به این مساله ورود پیدا کرده و از تابستان سال ۹۹ به جمع‌آوری اطلاعات از زائران و گردشگران اطراف حرم مطهر رضوی در شهر مشهد پرداخته است.

وی تصریح کرد: از جمله مواردی که از زائران و گردشگران پرسیده می‌شود، می‌توان به میزان ماندگاری، مقاصد اصلی طول سفر، نحوه مسافرت به مشهد، هدف اصلی از سفر، نوع وسیله نقلیه، اقامتگاه انتخابی آن‌ها، میزان هزینه‌کرد آن‌ها در موارد مختلف، میزان رضایت آن‌ها از خدمات گوناگون، نحوه برخورد مردم مشهد، بازارهای خرید، جاذبه‌های که بازدید می‌کنند، نوع سوغات، منبع اطلاعاتی جهت بازدید و سوالات ویژه گردشگری درمانی مانند خدماتی که دریافت می‌کنند و درمان بیماری‌ها اشاره کرد.

این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی اضافه کرد: این تحقیق از تابستان ۹۹ و به صورت فصلی آغاز شده و آخرین برداشت آن مربوط به نوروز ۱۴۰۱ است. در پاییز ۹۹ به علت شرایط ویژه کرونایی اطلاعاتی جمع‌آوری نشد اما تلاش شد در فصول دیگر این سال جمع‌آوری اطلاعات انجام شود. در مجموع تاکنون حدود ۴۰۲۰ پرسشنامه توسط زائران و گردشگران پاسخ داده شده است.

رحمانی افزود: اطلاعات گردشگری نوروزی ۱۴۰۱ که از مصاحبه با حدود ۴۰۰ زائر و گردشگر جمع‌آوری شده، نشان می‌دهد متوسط ماندگاری گردشگران تا زمان تکمیل پرسشنامه حدود سه روز و متوسط ماندگاری گردشگران در روزهای آتی ۲ روز بوده است. به طور کلی متوسط کل ماندگاری زائران و گردشگران حدود پنج روز است.

وی عنوان کرد: براساس پاسخ‌ها مشخص شد 89.2 درصد از زائران به صورت مستقل و 10.8 درصد به وسیله تور، کاروان یا هیات به مشهد سفر کرده‌اند. حدود 88.5 درصد آن‌ها همراه خانواده، حدود 4.3 درصد به شکل گروهی و همراه با دوستان و همکاران خود و حدود 7.3 درصد به تنهایی به مشهد سفر کرده‌اند. همچنین حدود 96.5 درصد زائران و گردشگران با هدف اولیه زیارت به مشهد سفر کرده‌اند. اولویت‌های بعد به ترتیب بازدید از اقوام، بازدید از مکان‌های تفریحی و ییلاقی، معالجات پزشکی و... است.

عضو هیات علمی پژوشکده گردشگری جهاد دانشگاهی ادامه داد: اغلب افراد یعنی حدود 47.4 درصد برای سفر به مشهد از خودروی شخصی استفاده کرده‌اند. همچنین 24.1 درصد از طریق قطار، 21.3 درصد از طریق اتوبوس بین شهری، حدود 5.8 درصد به وسیله هواپیما و حدود 1.5 درصد با استفاده از سایر روش‌ها به مشهد سفر کرده‌اند.

رحمانی گفت: متوسط درآمد سرپرست خانوار اغلب گردشگران در گروه درآمدی سه تا پنج میلیون تومان و پس از آن در گروه درآمدی هفت تا ۱۰ میلیون تومان قرار گرفته‌ است. در واقع درآمد اغلب زائران و گردشگران شهر مشهد در گروه‌های متوسط به پایین قرار دارد.

وی اظهار کرد: بالاترین سهم هزینه‌ای زائران و گردشگران شهر مشهد با 28.7 درصد مربوط به اسکان بوده و خرید سوغات و خریدهای شخصی و خوراک نیز در رتبه‌های بعد قرار دارد. نوع اقامتگاه گردشگران شهر مشهد 23.3 درصد هتل و رتبه‌های بعد به هتل‌آپارتمان‌ها، میهمان‌پذیرها، منزل اقوام و دوستان و... اختصاص یافته است.

عضو هیات علمی پژوشکده گردشگری جهاد دانشگاهی بیان کرد: 21 درصد زائران پوشاک را به عنوان سوغات مشهد خریداری کرده‌اند و سپس زعفران، زرشک، ادویه‌جات، نبات، نخود و کشمش و تسبیح و انگشتر در رتبه‌های بعدی خرید سوغات آنان قرار گرفته‌ است.

رحمانی اضافه کرد: میزان رضایت از خدمات مختلف اغلب جامعه آماری در سطح زیاد بوده و رضایت از مکان‌های زیارتی در سطح خیلی زیاد محاسبه شده است. پس از مکان‌های زیارتی خدمات درمانی درصد بالاتری از جلب رضایت را به خود اختصاص داده است. بازارهای اصلی خرید افراد اغلب در اطراف حرم و بازار رضا بوده است.

وی ادامه داد: منبع اصلی اطلاعاتی زائران و گردشگران روش‌های سنتی و بازدید و آشنایی قبلی از اماکن بوده و حدود 67.3 درصد را شامل می‌شده است. اینترنت و سایت‌های گردشگری رتبه بعدی را به خود اختصاص داده است. توصیه دوستان، خویشاوندان و ... نیز در رتبه‌های بعد قرار دارد.

رحمانی با اشاره به  اهمیت آمار و ارائه آمارهای کاربردی در بخش گردشگری، گفت: جهاددانشگاهی مشهد از تابستان 1399 اقدام به جمع آوری آمار و اطلاعات مرتبط با زائرین و گردشگران شهر مشهد مخصوصا در حوزه اقتصاد گردشگری نموده است.

وی ادامه داد: به طور کلی آمار و اطلاعات گردشگری را می‌توان به ۲ بخش آمار کلان و آمار مربوط به بنگاه‌های فعال زنجیره عرضه خدمات گردشگری تقسیم کرد. متولیان آمار کلان سازمان‌های مختلفی است اما در زمینه آمار مربوط به بنگاه‌های فعال زنجیره عرضه خدمات گردشگری می‌توان تا حدودی ورود پیدا کرد و اطلاعات گردشگران را دریافت کرد تا بتوان جهت سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای خدمت‌رسانی به گردشگران حرکت کرد.

وی با بیان اینکه این آمار به صورت فصلی و با هدف تهیه بانک اطلاعاتی زائرین و گردشگران انجام می گردد؛ تهیه منبع آماری قوی جهت کاربرد در پژوهشهای حوزه زیارت و گردشگری در شهر مشهد، سنجش تغییر رفتار زائرین و گردشگران در طول زمان و تهیه منبع آماری جهت بهبود سیاستگذاری در حوزه زیارت و گردشگری شهر مشهد را از دیگر اهداف این آمارگیری برشمرد.

وی افزود: تاکنون در فازهای مختلف این طرح مجموعا حدود 4000 پرسشنامه تکمیل گردیده که آخرین برداشت آماری مربوط به نوروز 1401 و به تعداد حدود 400 پرسشنامه می باشد.