دوشنبه# #،# #26# #مهر# #1400
دکتر براتی در نشست روز دوم: کاهش طول سفر، انتخاب مقاصد نزدیک و کاهش هزینه ها ویژگیهای سفرهای سال 1399 استان بوده است
از دیدگاه اقتصادی، مسئله «انتخاب» یک مفهوم کلیدی و مهم است .
به گزارش پژوهشکده گردشگری دکتر جواد براتی، عضو هیات علمی گروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری در نشست روز دوم "گردشگری و زیارت" که باعنوان "تقاضای گردشگری در شرایط کرونا؛ علی رهنما، پژوهشگر پژوهشکده گردشگری" سخنرانی می کرد؛ افزود: تصمیمات رفتاری گردشگران در قالب تصمیمگیری برای سفر، انتخاب مقصد سفر، انتخاب وسیله حملونقل برای سفر، انتخاب محل اقامت در مقصد و ... منجر به گردش مالی به ویژه در مقصد میشود؛ از این جهت برای اقتصاددانان گردشگری حائز اهمیت است.
وی با اشاره به نظر «رابرت ماندل» که اقتصاد را علم انتخاب تعریف میکند؛ گفت: اینکه گردشگر، چه وسیلهای را برای سفر کردن، چه مکانی را برای ساکن شدن، چه کالایی را برای خرید انتخاب میکند و ... تماماً بر پایه «انتخاب» استوار است. لذا مسئله انتخاب، نقطه آغازین هر اقدام یا رفتار اقتصادی تلقی میشود. اما درواقع آنچه بیش از «انتخاب» اهمیت دارد، رفتاری است که در پس تصمیمگیری نهفته است.
مدیرگروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری افزود:تصمیماتی که به موجب انتخاب ذهنی افراد اتخاذ میشود، خود را در قالب «رفتار» نشان میدهند. لذا بین «انتخاب» و «رفتار»، فاصله است و نمیتوان این دو را یکسان دانست. از اینرو، آن تصمیماتی مدنظر اقتصاددانان است که به «رفتار» ختم شود و تصمیمات انتزاعی و ذهنی را نباید مدنظر داشت.
وی با اشاره به آماربرداری اقتصادی از گردشگران شهر مشهد بود که بصورت فصلی در پژوهشکده در حال انجام هست. گفت: تصمیمات رفتاری گردشگران در قالب تصمیمگیری برای سفر، انتخاب مقصد سفر، انتخاب وسیله حملونقل برای سفر، انتخاب محل اقامت در مقصد، انتخاب نوع جاذبههای مورد بازدید، انتخاب نوع خریدهایی که گردشگر انجام میدهد و ... منجر به گردش مالی به ویژه در مقصد میشود؛ از این جهت برای اقتصاددانان گردشگری حائز اهمیت است.
وی با بیان تفاوت در رفتار گردشگران درون استانی (فاصله جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی نزدیک بین مبدا و مقصد) با رفتار گردشگران برون استانی، اظهار داشت: در اینجا برای نخستین بار در تحلیلهای حوزه اقتصاد گردشگری بر «رفتار گردشگران درون استانی» تمرکز میشود. از آنجایی که دوره زمانی مطالعه، سال ۱۳۹۹ بوده است و رفتار گردشگران در زمان شیوع کرونا صورت گرفته است، تفاوت و تمایز قابل ملاحظهای در رفتار گردشگران با دوره قبل از کرونا وجود دارد.
دکتر براتی با اشاره به طرح پژوهشی برنامه راهبردی- عملیاتی توسعه گردشگری استان خراسان رضوی که در سال ۱۳۹۹ جمعآوری شده است، گفت: طبق مطالعات صورت گرفته بیش از یک سوم خراسانیهایی که در سال ۱۳۹۹ سفرهای درون استانی داشتهاند، با هدف دیدار دوستان و آشنایان بوده که بیشترین سهم از مجموع اهداف سفر در بین گردشگران درون استانی است. لذا به نظر میرسد اهدافی همچون زیارت، فراغت و استراحت به جز هدف درمان قابلیت انتقال زمانی و جابجایی در زمان سفر (به تاخیر انداختن زمان سفر) را بیش از دیدار آشنایان دارد. هر چند که محدودیتهای فعالیتی که برای تاسیسات گردشگری ایجاد شده است نیز بیتاثیر در این رفتار گردشگران و تغییر در ترکیب نوع سفرها نیست.
وی افزود: رفتار دیگری از گردشگران که قابل توجه بوده انتخاب وسیله سفر است. حدود ۸۲ درصد مسافرین درون استانی در سال ۱۳۹۹ با خودرو شخصی اقدام به سفر کردهاند که بیش از سهم حدود ۷۰ درصد برای دوران قبل از کرونا است. ترس از ابتلا به بیماری در سفرهایی با حملونقل عمومی، ریلی یا هوایی باعث بالا رفتن میزان استفاده از خودرو شخصی توسط گردشگران شده است. در خصوص نوع اقامت نیز بیش از نیمی از گردشگران درون استانی، منزل اقوام را برای اقامت برگزیدهاند که البته تفاوتهای شهرستانی گستردهای در این نوع رفتار گردشگری وجود دارد. برای مثال کلات، مشهد و بینالود کمترین سهم سفرها با هدف دیدار آشنایان را به خود اختصاص دادهاند (۲۵ الی ۳۰ درصد) و سبزوار، تربتحیدریه و تربتجام بیشترین سهم سفرها با هدف دیدار آشنایان را داشتهاند (بین ۷۰ تا ۸۰ درصد).
وی ادامه داد: درواقع به جز شهرستانهای مشهد، بینالود و کلات سایر شهرستانهای استان عملا نوع سفرهایشان کاملا متمرکز بر دیدار آشنایان بوده است و سایر اهداف از سفر برای این شهرستانها سهم ناچیزی دارد. همچنین، عموما مقاصد میانی و شهرهایی با سهم بالای گردشگر عبوری، بالاترین سهم از گردشگرانی که «به تنهایی» سفر کردهاند، را داشتهاند که این به معنی نقش و جایگاه بسیار متفاوت شهرستانها به لحاظ سیاستگذاری در مدیریت گردشگری استان است.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری با اشاره به نتایج مطالعات میدانی سال 99، گفت: همزمانی کاهش قدرت خرید خانوارها با شیوع بیماری کرونا همراه شد. کاهش قدرت خرید خانوارها باعث تغییر در نوع هزینهکرد آنها شده است و البته شیوع بیماری کرونا و ضربات اقتصادی که بسیاری از خانوارها به واسطه آن خوردهاند، مزید بر آن شد. به این صورت که بر اساس نتایج مطالعه میدانی در سال ۹۹، تنها حدود ۱۰ درصد از گردشگران درون استانی برای اقامت خود هزینه کردهاند و ۹۰ درصد گردشگران با استفاده از شیوههای مختلف اقامت، سعی در حذف یا کاهش هزینه اقامت داشتهاند.
وی در بیان ویژگی های سفرهای سال 1399 گفت: کاهش طول مدت سفر، انتخاب مقاصد نزدیک برای سفر و تغییر در ترکیب هزینهکرد گردشگران (مثلا انتخاب محل اقامت ارزان قیمت) از ویژگیهای سفرهایی بوده است که در سال ۱۳۹۹ در استان خراسان رضوی انجام گرفته است.
دکتر براتی افزود: افزایش هزینهها و کاهش قدرت خرید، بیشتر از آن که باعث حذف سفر و عدم تصمیمگیری برای اقدام به مسافرت شود، باعث تغییر در ترکیب هزینهها و نوع سفرها شده است. همچنین برخی از اهداف سفر از انعطاف و تاثیرپذیری بالاتری نسبت به سایر اهداف برخوردارند، به طوریکه اهدافی همچون دیدار آشنایان یا درمان از ثبات بالاتری نسبت به اهداف سیاحت یا زیارت برخوردار است.
وی افزود: تفاوتهای شهرستانی و منطقهای بوده که در رفتار گردشگران چشمگیر است، لذا سیاستگذاران و مدیران حوزه گردشگری استان بایستی در تصمیمات خود به تفاوتهای شهرستانی گردشگری توجه ویژه داشته باشند و نکته آخراینکه نوع رفتار گردشگران در حال حاضر به گونهای نیست که مصرفگرایی بالایی داشته باشد؛ لذا در برنامههای توسعهای و ایجاد زیرساختهای گردشگری، بایستی دقت نظر بیشتری داشت.»
اخبار
- بیست و پنجمین شماره فصلنامه علمی "مطالعات اجتماعی گردشگری" منتشر شد
- قهرمان عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب مطرح کرد اهمیت واژه مهماننوازی در امر زیارت
- درخشش عضو هیات علمی جهاددانشگاهی خراسان رضوی در مسابقه دیتاژورنالیسم دقیقه ۱۴۰۲
- بازدید عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از فعالیت های جهاددانشگاهی خراسان رضوی
- دکتر بخشی در نشست «توصیف تحلیلی گردشگری پزشکی در گردشگران داخلی و خارجی کشور»: مشهد در صدر شهرهای مورد مراجعه زائران خارجی و گردشگران داخلی برای درمان است
- بازدید رایزن اقتصادی ایران در هرات افغانستان از پژوهشکده گردشگری
- دکتر حامد بخشی در نشست«بررسی رفتار زائران و گردشگران شهر مشهد در حوزه اقامتگاه»: میانگین گردشگران و زائران مشهد استطاعت بالاتری نسبت به میانگین کشوری دارند
- کارگاه تدوین بسته سفر گردشگری سلامت
- مدیرگروه گردشگری و میراث فرهنگی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی: نبود آمار گلوگاه مسائل گردشگری است
- نشست دکتر حسین امینی، رئیس جهاد دانشگاهی با اعضا پژوهشکده گردشگری، گروه پژوهشی توسعه پایدار شهری-منطقهای و مرکز تجاری سازی فناوری و اقتصاد دانش بنیان
- بازدید سفیر ویتنام در جمهوری اسلامی ایران از فعالیتهای پژوهشکده گردشگری/گزارش تصویری/
- رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی: علوم انسانی در ساحت علم نقش پررنگی ایفا میکند