مدیر گروه پژوهشی مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: گونه‌های مختلف گردشگری شامل طبیعت‌گردی در اطراف مشهد، گردشگری میراثی و گردشگری سلامت به صورت ارگانیک و خودجوش، بیشتر توسط عناصر غیر رسمی بازار هدایت می‌شود و به عبارتی فاقد برنامه‌ریزی مشخصی از سوی نهادهای متولی است.

 

به گزارش پژوهشکده گردشگری، دکتر معصومه توانگر در گفت و گو با خبرنگار سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی ضمن تشریح نقاط ضعف و قوت برنامه‌ریزی گردشگری در مشهد اظهار کرد: در حال حاضر برنامه‌ریزی در حوزه گردشگری مشهد عمدتا مبتنی بر برگزاری و مدیریت رویدادهای مذهبی و  زیارتی است و ارکان اصلی سیاستگذاری ‌و اجرایی شهر مشهد تمام توان خود را در راستای تامین نیازهای خدماتی زائران صرف کرده است.

وی ادامه داد: این در حالی است که سایر گونه‌های گردشگری اعم از طبیعت‌گردی در اطراف مشهد، گردشگری میراثی و گردشگری سلامت به صورت ارگانیک و خودجوش، عمدتا توسط عناصر غیر رسمی بازار هدایت می‌شود و فاقد برنامه‌ریزی مشخصی از سوی نهادهای متولی می‌باشد. 

این پژوهشگر حوزه گردشگری خاطرنشان کرد: این شرایط اگر چه منافع مالی فراوانی برای صاحبان کسب و‌کارهای غیررسمی و بدون مجوز به ویژه در گردشگری سلامت دارد، اما در طولانی مدت به دلیل فقدان نگاه راهبردی و ‌عدم توجه به ظرفیت‌های محیطی و فرهنگی، آسیب‌های جبران ناپذیری را بر محیط زیست طبیعی و هویت فرهنگی مشهد وارد خواهد کرد و به تدریج باعث افول چرخه گردشگری در این مقصد گردشگری(مشهد) خواهد شد.

ضرورت تعادل بخشی و توزیع فعالیت‌های گردشگری مشهد در همه ایام سال

عضو هیات علمی جهاددانشگاهی خراسان رضوی درخصوص حفظ بافت تاریخی و فرهنگی شهر مشهد و همچنین پاسخ به نیازهای زائران از طریق ایجاد الگوهای توسعه پایدار و متوازن در شهر مشهد تصریح کرد: «گردشگری» به عنوان یک فعالیت اقتصادی مکمل و در کنار سایر فعالیت‌های اقتصادی فعال در استان و شهر مشهد، قابلیت برنامه‌ریزی بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار را دارد، اما تنها زمانی می‌توان به این هدف دست یافت که برنامه‌ریزی از دیدگاه آمایش سرزمین و با در نظر گرفتن ترکیبی از محدودیت‌ها و پتانسیل‌های محیط طبیعی و انسانی انجام شود.

توانگر با بیان اینکه توسعه گردشگری زمانی می‌تواند به عنوان عامل توسعه به شمار آید که موجب تخریب منابع زیست محیطی نشود، افزود: همچنین توسعه گردشگری نباید فراتر از ظرفیت تحمل اجتماعی ساکنان مقاصد توریستی باشد، زمینه‌های اشتغال و مشارکت  افراد بومی را فراهم آورد و به کالایی شدن و نابودی و تخریب عناصر فرهنگی و میراثی نیانجامد.

وی اظهار کرد: اخیرا در گفتمان سیاسی مسوولان نظام نیز  بر گردشگری تاکید فراوانی می‌شود، اما برنامه‌ریزان و سیاستگذاران منطقه‌ای باید به توسعه متوازن منطقه‌ای و بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود با لحاظ اصل حفاظت از منابع طبیعی، فرهنگی و میراثی اهتمام بورزند.

مدیر گروه پژوهشی مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری  پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی با تاکید بر ضرورت تعادل بخشی و توزیع فعالیت‌های گردشگری در همه ایام سال بیان کرد: از دیدگاه علمی، توسعه گردشگری انبوه، رویدادمحور، ناگهانی، متمرکز در مرکز استان، مبتنی بر زمان‌های پیک در طی سال که منجر به وارد آوردن فشار  بر اکوسیستم گردشگری مشهد می‌شود،  گزینه‌ی مطلوبی نیست و لازم است به مرور بر تعادل بخشی و توزیع فعالیت‌های گردشگری، در گونه‌های مختلف و متنوع،  بر اساس ظرفیت‌های محلی شهرستان‌ها اقدام شود.

وی گفت: مشهد شهری با میلیون‌ها گردشگر داخلی و خارجی و بیش از ۴ میلیون نفر جمعیت ساکن است؛ این شهر نیازمند ایجاد فضاهای گردشگری با دو کارکرد گردشگری و گذران اوقات فراغت به طور همزمان است. تا بتوان ضمن افزایش سطح رضایت از فضای زندگی، جذابیت، سرزندگی وحس هویت مکانی را برای این دو گروه فراهم آورد.

عضو هیات علمی  پژوهشکده گردشگری درخصوص تاثیر توسعه گردشگری در بهبود کیفیت زندگی شهروندان مشهدی بیان کرد: مسلما توسعه این فضاها زمینه ایجاد و راه‌اندازی کسب و کارهای خرد و متوسط و ایجاد درآمد برای جوانان و جویندگان شغل، فارغ التحصیلان رشته‌های گردشگری، هنر، صنایع دستی و… فروشندگان محصولاتی که به عنوان سوغات عرضه می‌شود و ارایه دهندگان خدمات پشتیبان گردشگری را فراهم می آورد و به رونق اقتصاد شهری نیز کمک می‌کند.

ظرفیت توسعه گردشگری مشهد نباید تنها به گزینه «زیارت» محدود شود

دکتر توانگر با اشاره به ظرفیت‌های استان خراسان رضوی برای افزایش درآمدهای حوزه گردشگری اظهار کرد: وجود ظرفیت‌های قابل تامل در گردشگری پزشکی و تندرستی، برند «شهر جهانی گوهرسنگ‌ها» و ظرفیت بالای جذب گردشگر مذهبی و فرهنگی در شهر مشهد، وجود بیش از ۱۶۰۰ اثر غیرمنقول میراثی و باستانی و بیش از ۱۹۸ اثر ناملموس معنوی ثبت شده ملی و جهانی، عوامل موثری هستند که در صورت برنامه‌ریزی هدفمند و سیستماتیک، ظرفیت بسیار بالایی برای ایجاد درآمد برای بخش دولتی و خصوصی  استان خراسان رضوی و شهر مشهد دارند .

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری با تاکید بر ضرورت ایجاد تعادل میان گردشگری مذهبی و سایر انواع گردشگری در مشهد خاطرنشان کرد: تنها در صورتی می‌توان تعادل بین گردشگری مذهبی و سایر انواع گردشگری را برقرار کرد که رویکرد برنامه ریزی و سیاستگذاری کلان ملی تغییر کند و ظرفیت توسعه گردشگری مشهد تنها به گزینه«زیارت» محدود نشود. بلکه به منظور ایجاد توزیع عادلانه منابع اقتصادی در سطح استان، به سایر ظرفیت‌های محلی از جمله ظرفیت‌های طبیعی، فرهنگی، تاریخی و میراثی، سلامت و تندرستی نیز توجه شود و قوانین و سیاست‌های حمایتی و تشویقی لازم در این خصوص از سوی وزارت گردشگری و سایر نهادهای ذیربط تدوین و اجرا شود.