میزگرد علمی – تخصصی "اقتصاد و مدیریت جامعه میزبان" در حاشیه نشست تخصصی گردشگری مذهبی با حضور برخی از کارشناسان و صاحب نظران این حوزه به همت پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی و با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی و دفتر مطالعات کمی و کیفی توسعه زیارت امام رضا(ع) در جهاددانشگاهی مشهد برگزار شد؛ در بخش نخست این میزگرد نقش آمار و اطلاعات در برنامه ریزی و مدیریت صنعت گردشگری به بحث و تبادل نظر گذاشته شد.

دکتر جعفر خیرخواهان:

ایران در بین 139 کشور جهان رتبه 131 را در جامعیت داده های سالانه گردشگری دارد

دکتر جعفر خیرخواهان، عضو هیات علمی گروه اقتصاد پژوهشکده گردشگری و دبیر میزگرد علمی تخصصی "اقتصاد و مدیریت جامعه میزبان"، در ابتدای میزگرد در خصوص آمارهای مرتبط با صنعت گردشگری در آن اظهار داشت: شاخص جامعیت داده­های سالانه گردشگری بیانگر میزان کامل و جامع بودن داده هایی است که یک کشور در طول یک سال منتشر می کند در این شاخص ایران در بین 139 کشور، رتبه 131 را به خود اختصاص داده است. همچنین در مورد به روز بودن و به هنگام بودن آمارها و انتشار داده های فصلی و ماهانه به ایران در بین 139 کشور، حائز رتبه 122 شده است. حال پرسش اصلی در این است که چه می توان کرد تا به لحاظ کیفی و کمی، داده های آماری در این حوزه تقویت گردد و این موضوع مبنای تحلیل های عمیق تر و برنامه ریزی های دقیق تری در صنعت گردشگری قرار بگیرد.

دکتر حمید ضرغام:

اساس اطلاعاتی گردشگری ، اساس درستی نیست

دکتر حمید ضرغام، عضو هیات دانشگاه علامه طباطبایی یکی از نیازهای ضروری این بحش را تدوین جداول حساب های اقتصادی گردشگران بیان کرد و تصریح نمود: این حساب های گردشگری ارتباط صنعت گردشگری با بقیه حوزه های فعال اقتصادی را تعیین می کند و در صورتی که بتوانیم جداول حساب های اقماری را تکمیل نماییم و آنها را به روز نگه داریم، بسیاری از معضلات امروز ما در این حوزه بر طرف می گردد.

وی ضمن اشاره به این مطلب که این کار، امر پر دردسر و هزینه بری است، افزود: یکی از دلایلی که بسیاری از برنامه های ما با توفیق پیش بینی شده مواجه نمی شود، این است که اساس اطلاعاتی اساس درستی نیست باید موضوع حساب های اقماری به صورت جدی تر پیگیری گردد. زیرا سودی که از این کار حاصل می شود بسیار بیشتر از هزینه ای است که صرف آن می گردد و موجب می گردد در بسیاری از روابط اقتصادی نظم منطقی حاکم گردد.

هر چند ممکن است این واضح سازی با نوع نگرش سیاسی سازگار نباشد ولی برای برنامه ریزی صحیح به این مدارک و تاثیرات بخش های مختلف نیاز داریم.

سردبیر مجلمه علمی پژوهشی مطالعات گردشگری در پاسخ به این پرسش که روند تدوین حساب اقماری گردشگری در ایران، در چه مرحله ای قرار دارد اظهار داشت: بر اساس اطلاعاتی که من دارم، از حدود یک سال و نیم پیش این فعالیت آماری در مراکز آمار ایران آغاز شده است. ولی یکی از ایراداتی که در این کار وجود دارد آن است که نمی توانند اطلاعات تمام بخش ها را به روز رسانی نمایند. همچنین برخی ملاحظات نیز وجود دارد که مانع از نشر این اطلاعات می شود به همین سبب جداول کامل حساب های اقماری هنوز منتشر نشده است.

فرید جواهرزاده:

شعار ما 5/7 میلیون گردشگر ورودی برای کشور و 1 میلیون و 50 هزار نفر برای استان است

دکتر فرید جواهرزاده، مسئول ستاد تسهیلات سفرهای دائمی استان خراسان رضوی یکی از مشکلات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را نبود آمار مشخص بیان کرد و گفت: تلاش هایی از سوی ستاد تسهیلات سفرهای دائمی کشور انجام گرفته است و اکنون می توان اذعان نمود، روند تکمیلی این آمار، روند مثبت و امیدوار کننده است که امیدواریم با کمک دوستانمان در پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی و دیگر مراکز عملی دانشگاهی مشکلات موجود در این حوزه را رفع نماییم.

وی به دو راهبرد اساسی که از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گدشگری کشور به تمامی ادارات استان در سال 91 به منظور توسعه گردشگری ابلاغ شده است، اشاره نمود و اظهار داشت: راهبرد اول توسعه گردشگری ورودی و راهبرد دوم توسعه صادارت صنایع دستی استان را شامل می شود و با شعار 5/7 (هفت و نیم) میلیون گردشگری ورودی کار خود را شروع کردیم که طبق تقسیم بندی های صورت گرفته سهم استان خراسان رضوی از این تعداد حدود یک میلیون و 50 هزار نفر می باشد. بر اساس شاخص های گردشگری و بررسی های آماری انجام گرفته در این خصوص و طبق اعلام گمرکات استان، حدود 309 هزار و 504 نفر گردشگر خارجی در طول 6 ماهه اول وارد استان شده اند. همچنین بر اساس اعلام آستان مقدس رضوی حدود 371 هزار زائر خارجی در این ایام به مشهد سفر کرده و از حرم مطهر و دیگر اماکن مقدسه بازدید به عمل آورده اند.

نماینده سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی ضمن اعلام این مطلب که بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته توسط برگزار کنندگان تورها؛ بخش عمده ای از گردشگران ورودی به استان در 6 ماهه دوم سال به مشهد سفر می کنند، ابراز امیدواری کرد تا پایان سال 91 به عدد یک میلیون گردشگری ورودی دست یابیم. وی همچنین تصریح کرد: یکی از شاخص های مد نظر در توسعه گردشگری خارجی ما در حال تحقق است. در بخش صادرات صنایع دستی هم سقف یکصد میلیون دلار برای توسعه صادرات صنایع دستی استان پیش بینی شده است که بر اساس آمارهای ما، در حال حاضر بیش از 40 میلیون دلار در 6 ماهه اول محقق گردیده است.

این مدرس دانشگاه در خصوص موانع و مشکلات صادارت صنایع دستی اظهار داشت: یکی از این موانع آن است که صنایع دستی کشور ما به ویژه در سطح استان خراسان رضوی کمتر امکان معرفی، ارائه و انتشار در سطح بین المللی را داشته اند که بخشی از آن مشکلاتی است که در حوزه روابط خارجی در بخش میراث فرهنگی و گردشگری در سنوات قبل داشتیم و همچنان نیز با آن مواجهیم و بخشی از آن هم شاید این مطلب باشد که صنایع دستی با اشیا و صنایع کشورهای دیگر قابل رقابت باشد و در مباحث داخلی نیز همین مشکل را داریم ما در بسیاری از منازل مردم همین شهر و کشور بسیاری از صنایع و تولیدات چینی را می بینیم که نمونه های داخلی آن به خوبی وجود دارد که ما کمتر به آنها مراجعه می کنیم که شاید بخشی از آن به دلیل بحث قیمت باشد. خوشبحتانه با بخشنامه ای که حدود یک سال پیش از سوی ریاست جمهوری  به تمام دستگاه های دولتی ابلاغ شده است که بخشی از اعتبارات شان صرف هزینه خرید صنایع دستی شود و از سوی دیگر قسمت عمده ای از هدایایی که وزارتخانه ها و سازمان ها اهدا می کنند بایستی از صنایع دستی تامین شود. خوشبختانه به سمت فرهنگ سازی استفاده از صنایع دستی داخل کشور گام برداشتیم که امیدواریم با این اتفاقات مقداری از رویکردها و اشکالاتی که از پیش بوده است رفع شده و راهکارهای نوینی در این حوزه پیدا شود.

مهندس  برادران:

بازار مشهد تبدیل به بازار دوم چین شده است

مهندس مهدی برادران، معاون توسعه و برنامه ریزی شهرداری مشهد مجموعه شهرداری ها را به عنوان بخش عمومی غیر دولتی تعریف کرد و تاکید نمود: اگر همین تقسیم بندی یعنی بخش دولتی، بخش عمومی غیر دولتی و بخش خصوصی در موضوع اقتصاد و مدیریت زائر نقش هایشان تفکیک گردد، خود به خود؛ مهمترین راهبرد عملیاتی است که می تواند ما را به نتیجه برساند.

وی با بیان این مطلب که وجود آمار برای کشوری که می خواهد به توسعه برسد و اهدافی از یک چشم انداز بلند مدت را ترسیم کند؛ یک امر ضروری است، اظهار داشت: متخصصین برنامه ریزی پایه هر برنامه را وجود آمار و اطلاعات می دانند برای اینکه مطابق افق چشم انداز از درآمدهای نفتی بی نیاز شویم، تاکید ویژه ای شده است که از درآمدهای اقتصادی گردشگری بهره مند شویم. در این خصوص مقدار کمی هم بیان شده است و نسبت به این مقدار مقادیری نیز در افق برنامه در دولت قبل، آیین نامه اجرایی متناسب با آن طی سال های مختلف و همچنین نرخ رشد کمی طراحی شده که آن نرخ رشد را دنبال کنیم. حال اگر همین مقدار 5/7 (هفت و نیم) میلیون را در کشور مبنای برنامه ریزی بدانیم، با دو چالش مواجهیم، نخست آن که میزان سنجش چگونه باشد. همچنین علی رغم آن که نظام مدیریتی و منابع حجم عمده ای را برای سایر شهرهای توریستی پیش بینی می کنند اما در یک نگاه کلی می بینیم که عمده این گردشگران به مشهد سفر می کنند و بار اصلی جذب گردشگر برای شهر مشهد مقدس است.

مهندس برادران افزود: نکته دیگری که قابل توجه است آن است که در مکانیزم آماری خود، آمار رسمی را مبنا قرار دهیم. این نوع آمارگیری که در سالیان اخیر صورت گرفته است و مبنای قضاوت در حوزه گردشگری هم قرار می گیرد، بدین شکل است که هر فردی که وارد شهری می شود یا از شهری گذر می کند به عنوان گردشگر محسوب می شود. بنابراین در این گونه نگاه ها اگر دقت کافی نداشته باشیم، موجب می گردد اشتباها اعلام کنیم بخش عمده ای از برنامه تحقق یافته است. چالش اصلی در این بخش آن است که، در برنامه ریزی باید نگاه آماری با عمق و تعریف ویژه خود محقق گردد و هنوز جایگاه خود را در نظام کلان مدیریتی پیدا نکرده است. سپس متناسب با آن باید برای بخش خصوصی یا بخش عمومی غیر دولتی یعنی مجموعه شهرداری ها هم نقشی تعریف کرد.

وی ضمن تاکید بر این نکته که با ابلاغ بخشنامه به دستگاه های دولتی نمی توان مشکلی از مشکلات حوزه سوغات گردشگری را بر طرف نماید، تصریح کرد: بازار مشهد امروزه تبدیل به بازار دوم چین شده است که اقتصاد شهر، مدیریت شهر و صنعت شهر به هیچ عنوان از این وضعیت بهره نمی برد. ما توانمندی های زیادی در این حوزه داریم ولی الزامش آن است که برنامه ریزی مان اساسی بشود، مسئولین پاسخگو شوند، تقسیم نقش گردد و نقش مدیریت شهری مهیا شود.

دکتر ناصر شاهنوشی:

آمار درست می تواند در تحلیل عمیق و برنامه ریزی درست نقش داشته باشد

دکتر ناصر شاهنوشی، مدیر گروه پژوهشی اقتصاد شهری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی گفت: گردشگر کسی است که از موقعیت ثابت مکانی خود با هدف کسب رضایتمندی بیشتر، فاصله می گیرد.

بنابراین زائر نوع خاصی از گردشگر است که بر اساس باورهای خود، مطلوبیت مد نظرش را از زیارت کسب می کند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی همچنین ضمن اشاره به این مطلب که باید بحث گردشگری را در منظومه یک اقتصاد و نه به صورت مجزا و منتزع، تحلیل کنیم گفت: در کشور خودمان و در همین چند ماه اخیر که قیمت دلار افزایش پیدا کرده است، میزان جذب زائر در مشهد افزایش پیدا کرده است. بنابراین یک متغیر کلان اقتصادی می تواند در بحث گردشگری تاثیر بگذارد و باید به عواملی توجه کرد می تواند تشویق کننده گردشگری باشد.

وی در ادامه افزود: نگاه مسولین و مدیران و همچنین ذهنشان چالشی نیست و بسیاری از مسائل را به درستی تجزیه و تحلیل نمی کنند و تا زمانی که این باور در مسولین ایجاد نشود که آمار و اطلاعات درست می تواند در تحلیل عمیق و برنامه ریزی درست نقش داشته باشد، آمارهای منتشر شده، آمارهای درستی نخواهد بود.

دکتر حسین حاتمی نژاد:

در شهرهای ایران در زمینه گردشگری هیچ بانک اطلاعاتی نداریم

دکتر حسین حاتمی نژاد، مدیر پژوهشی قطب گردشگری ایران ضمن اشاره به این مطلب که اساس هر برنامه ریزی وجود اطلاعات و آمار است و هر چقدر صحت آمار بیشتر باشد، نتایج مورد انتظار در برنامه ریزی بیشتر محقق می گردد، اظهار داشت: باید فناوری اطلاعات گردشگری ایجاد کنیم و در چارچوب یک راهبرد توسعه گردشگری مذهبی این موضوع را دنبال کنیم و سپس اگر این اطلاعات در قالب یک شبکه اطلاعاتی به یکدیگر متصل باشند تا کار آمدی آن افزایش یابد این کار موجب می شود تا از خطاها، زیاده گویی  و اغراق اطلاعات موجود جلوگیری شود.

استاد دانشگاه تهران افزود: متاسفانه در شهرهای ایران یک بانک اطلاعاتی جامع برای گردشگران در هیچ زمینه ای  نداریم که یک GIS شهری، می تواند اطلاعات کاملی را در این زمینه ارائه دهد.

 

انتهای خبر