سلامت خانواده در گرو سلامت ازدواج، انتظارات افراد از آن، نگرش ها و الگوهای حاکم بر نحوه تصمیم گیری در مورد آن و عوامل دیگری از این دست می باشد.

به گزارش ستاد پژوهشی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی دکتر مژگان عظیمی هاشمی،عضو هیات علمی پژوهشکده جهاد دانشگاهی با بیان این مطلب به ارائه برشی از طرح خانواده با عنوان « آسیب شناسی ارزشها، نگرش ها و الگوهای کنش  در حوزه شیوه  های همسرگزينی و روابط پیش از ازدواج  جوانان » پرداخت.

وی با اشاره به افزایش 6.4 درصد آمار طلاق در 7 ماهه اول سال 1390 نسبت به 1389 گفت: این در حالی است که آمارها در ازدواج افزایش 4.6 درصدی را نشان می دهد.

مسوول طرح پژوهشی مذکور گفت: 30 درصد طلاق ها در دوران عقد و بطور کلی در 4 سال اول بیشتر است، همچنین از هر 10 ازدواج 3 مورد به طلاق منجر می شود.

وی با اشاره به وجود 12 میلیون جوان در سن ازدواج و رشد منفی ازدواج در سنین 15 تا 19 سال گفت: میانگین سن ازدواج در میان دختران 4 سال افزایش یافته در حالیکه در پسران 1 سال افزایش یافته است.

عضو هیات علمی پژوهشکده جهاد دانشگاهی با بیان اینکه ازدواج پدیده ای است که از یک سو به نیازهای طبیعی وابسته است و از سویی دیگر دستخوش هنجارهای جامعه، نگرش ها و ارزش های حاکم بر آن می باشد، افزود: مساله پژوهش حاضر بررسی ارزش ها، نگرش هاو کنش های جوانان دانشجو در خراسان رضوی بود.

وی اظهار داشت: متغیرهای مورد بررسی

• • ارزش ها و نگرش های سه گروه دانشجویان، خانواده هایشان و دوستان و همسالانشان در خصوص شیوه همسرگزینی
• • ارزش ها و نگرش های سه گروه دانشجویان، خانواده هایشان و دوستان و همسالانشان در خصوص رابطه ی دوستی به قصد ازدواج
• • ارزش ها و نگرش های سه گروه دانشجویان، خانواده هایشان و دوستان و همسالانشان در خصوص رابطه ی دوستی بدون قصد ازدواج
• • کنش های دانشجویان در مورد رابطه ی دوستی به قصد ازدواج

بوده است.

وی افزود: در این تحقیق از دو روش کمی و کیفی هر دو باهم استفاده شده است، که 200 سوال باز در 45 مصاحبه کیفی و 1400نمونه پرسشنامه کمی در دانشگاه های خراسان رضوی گرفته شد.

وی گفت: تحقیقات نشان می دهد که روند افزایش روابط بیش از ازدواج با تغییر آرام ارزش ها ابتدا تغییر در ساختار خانواده و کارکردهای آن را در پی دارد.

وی افزود: ارزش ها همچون معاشرت زن و مرد تغییر کرده و ازدواج های برخاسته از این گونه معاشرت ها افزایش یافته است.

دکتر عظیمی در بیان نتایج این طرح گفت: اکثر پاسخگویان و گروه دوستانشان ترجیح می دهند که همسر آینده خود را از طریق آشنا شدن اولیه در محیط دانشگاه یا محل کار برگزینند در صورتیکه والدین آنها روش های سنتی تر را برای انتخاب همسرآینده می پسندند. بررسی ها وجود شکاف بین نسلی در زمینه شیوه مناسب همسرگزینی بین جوانان و والدینشان با استفاده از آماره کی دو را تایید کرده است.

وی افزود: رابطه دوستی دو جنس به قصد ازدواج تنها در میان یک سوم پاسخگویان پذیرفته شده نیست در صورتیکه بیش از نیمی از خانواده ها این رابطه را قبول ندارند، در این زمینه نیز وجود شکاف بین نسلی تایید می شود. همچنین رابطه  دوستی دو جنس بدون قصد ازدواج نیزاز نظر نیمی از پاسخگویان پذیرفته شده نیست در صورتیکه بیش از دو سوم خانواده ها این رابطه را نمی پذیرند، وجود شکاف بین نسلی در مورد این متغیر نیز تایید می شود.

این جامعه شناس با اشاره به بررسی 80مقاله و پایان‌نامه در‌خصوص ازدواج ، طلاق، ارزش‌ها و نگرش‌های سه گروه دانشجویان، خانواده  آن ها، دوستان و هم‌سالانشان اظهارکرد: در‌خصوص شیوه همسرگزینی با توجه به رابطه‌ دوستی به قصد ازدواج و رابطه‌ دوستی بدون قصد ازدواج که این روزها دیده می شود، می توان نتیجه گرفت که حدود 50درصد از نسل جوان، ارزش‌های نسل قدیم را قبول ندارند.
روابط پذیرفته نشده
وی با تاکید بر جامعه آماری دانشجویان استان‌ خاطر‌نشان کرد: اینکه نسل جدید نظرات متفاوتی نسبت به خانواده‌های خود درباره ارتباطات اجتماعی قبل از ازدواج دارند، نشان‌دهنده وجود شکاف نسلی در روابط همسر‌گزینی و ازدواج است.
وی با توجه به تحقیق خود درباره نگرش خانواده‌ها در مورد روابط دختر و پسر عنوان کرد: نزدیک به 60درصد‌ خانواده‌ها هرگز این روابط را نمی‌پذیرند و 35درصد خانواده‌ها با شرایط خاص و کنترل شده به ارتباط رضایت می‌دهند و 3درصد از خانواده‌ها هم این روابط را می‌پذیرند.
دین داری، ملاک خانواده ها
وی با اشاره به رابطه دوستی به قصد ازدواج در میان جوانان‌ افزود: فقط در میان یک‌سوم پاسخ‌گویان این نوع رابطه پذیرفته نیست و بیشتر پاسخ‌گویان و گروه دوستانشان ترجیح می‌دهند که همسر آینده خود را از طریق آشنا شدن اولیه در محیط دانشگاه یا محل کار برگزینند. این در‌حالی است که بیش از نیمی از خانواده‌ها این رابطه را قبول نداشته و روش‌های سنتی‌ را برای انتخاب همسرآینده فرزندانشان می‌پسندند.
دکتر عظیمی‌هاشمی یادآور شد: رابطه‌‌ دوستی دو جنس بدون قصد ازدواج نیز از نظر نیمی از پاسخ‌گویان پذیرفته شده نیست و بیش از دو‌سوم خانواده‌ها نیز این رابطه را نمی‌پذیرند که وجود شکاف بین نسلی درباره این متغیر نیز تایید می‌شود.
وی در‌خصوص روابط و نحوه مورد پذیرش همسرگزینی، تصریح کرد: نزدیک به نیمی از پاسخ‌گویان، چه در میان ارزش‌های خانواده و دوستان و چه در نگرش پاسخ‌گویان، بهترین شیوه انتخاب همسر را صحبت و معاشرت قبل از خواستگاری رسمی دانسته و این در حالی است که ارزش‌های خانواده شیوه دوستی را خیلی مناسب ندانسته، در‌حالی‌که ارزش‌های گروه دوستان و نگرش فرد‌، مراجعه به مشاوره را خیلی مناسب نمی‌دانند.
این کارشناس مسائل اجتماعی درباره ملاک‌های انتخاب همسر گفت: نخستین ملاک همسرگزینی در میان خانواده‌ها «دین داری» و در میان دوستان «وضعیت مالی» است و با توجه به اینکه نگرش اولیه و اساسی پاسخ‌گویان، تاکید بر دینداری فرد است؛ این‌گونه برداشت می‌شود که بین نگرش‌های فرد در زمینه ملاک‌های انتخاب همسر با ارزش‌های خانواده تفاوتی دیده نمی‌شود؛ در‌حالی‌که نگرش فرد با ارزش‌های گروه دوستان تفاوت دارد.
اشتغال، مانعی برای ازدواج
عضو هیات علمی پژوهشکده جهاد دانشگاهی در زمینه ملاک‌های اصلی انتخاب همسر در پاسخ‌دهندگان بیان کرد: دینداری با 26درصد، صداقت با 18درصد، اصالت خانوادگی با 13درصد و وضعیت خانوادگی با 12درصد از جمله چهار ملاک اصلی انتخاب همسر در پاسخ‌گویان به شمار می‌رود.
دکتر عظیمی‌هاشمی با بیان اینکه چهار مانع مهم بر سر ازدواج قراردارد، افزود: چهارمانع اصلی بر راه ازدواج به ترتیب نداشتن شغل مناسب برای پسرها با 31درصد، تامین هزینه‌های ازدواج 24درصد، تامین هزینه‌های زندگی مشترک 22درصد،‌ اعتماد نداشتن به طرف مقابل 16درصد را شامل می‌شود.
وی در بخشی از اظهارات خود به نظر جوانان در خصوص انجام امور روزمره درون منزل اشاره کرد و افزود: به میزان قابل‌ملاحظه‌ای ارزش‌های حاکم در خانواده و دوستان و نیز نگرش فرد بر این نکته اتفاق‌نظر دارد که کار منزل وظیفه مشترک زنان و مردان است.
ارزش های پذیرفته نشده
این جامعه‌شناس با بیان ناپسند بودن زندگی با خانواده همسر از نگاه پاسخ‌گویان خاطر‌نشان کرد: کلام پاسخ‌گویان و دوستان این افراد نشان می‌دهد که زندگی با خانواده همسر به‌شدت تقبیح شده و هیچ‌کدام از طرفین، زندگی با خانواده همسر را نمی‌پسندند و به هیچ‌وجه حاضر نیستند با خانواده همسر خود زندگی کنند.
وی در‌خصوص نگرش جوانان به تامین هزینه‌های ازدواج اظهار کرد: توصیف ارزش و نگرش نسبت به تامین هزینه‌های ازدواج نشان می‌دهد که ارزش غالب در خانواده‌ها و دوستان این است که هزینه‌های ازدواج از سوی والدین ‌یا داماد تامین می‌شود.
وی ادامه داد: این در حالی است که نگرش پاسخ‌گویان بیشتر بر تامین هزینه ابتدا از سوی داماد و در غیر این صورت از سوی ‌والدین را نشان می‌دهد.
وی در‌باره نتایج به‌دست آمده این تحقیقات خاطر‌نشان کرد: جامعه آماری این تحقیق، دانشجویان دانشگاه‌های مختلف استان خراسان‌‌رضوی بودند و در نتایج متغیر‌های جنسیت‌، پایگاه اجتماعی و حضور از تمامی رشته‌ها لحاظ شده است و می‌توان تا حد زیادی این تحقیق را به جامعه جوانان کشور بسط داد.
همسر گزینی، آموزش داده شود
این کارشناس مسائل اجتماعی در پایان به نقش آموزش و اطلاع‌رسانی در امر همسرگزینی اشاره کرد و افزود: نهاد‌های عمومی می‌توانند با برگزاری کارگاه‌های آموزشی آشنایی با ملاک‌های همسر‌گزینی و معرفی نقش و تاثیر این ملاک‌ها در زندگی زناشویی برای دستیابی به ‌خانواده‌ای سالم و کامیاب نقش موثری را ایفا کنند.
دکتر عظیمی‌هاشمی تشکیل کارگروه‌های تقویت بنیان خانواده به محوریت شورای اجتماعی محلات و برگزاری همایش‌های مرتبط با خانواده با همکاری شهرداری و مراکز دینی شهر در هر منطقه را از دیگر اقدامات موثر در این حوزه دانست و افزود: برای مثال می‌توان با برپایی نمایشگاه‌ها، جشنواره‌های محلی و برگزاری اردوهای مستمر ویژه والدین، تعامل هرچه بیشتر خانواده‌های ساکن در محله‌ها را ایجاد کرد.
وی به نقش رسانه‌های جمعی در امر همسرگزینی اشاره کرد و ادامه داد: گسترش تبلیغات مبتنی بر تقویت بنیان خانواده بر پایه آموزه‌های دینی و علمی در رسانه‌های‌جمعی و بیلبوردهای تبلیغاتی در سراسر شهر و ارائه‌ اطلاعات روان‌شناختی با استفاده از وسایل ارتباط جمعی می‌تواند به شناخت مؤلفه‌های سلامت روان و عوامل برهم‌زننده سلامت و ارائه راهکارهای مقابله با آن کمک شایانی کند.

 

گفتنی است طرح خانواده به کارفرمایی استانداری خراسان رضوی و دانشگاه پیام نور که مجری آن معاونت پژوهش جهاد دانشگاهی مشهد به  مسوولیت دکتر مژگان عظیمی هاشمی انجام شده است و همکاران فائزه اعظم کاری، معصومه بیگناه و فاطمه رضامنش سال 1391 انجام شده است و  در یکصدو هفتاد  و دومین  هم اندیشی دفتر مطالعات فرهنگی و اجتماعی  شهرداری مشهد ارائه شد.

 انتهای خبر